Utlanan sa mga kasakit ni Utlang

CEBU, Philippines — Kitang tanan gihatagan sa Ginoo og talento busa importante matod pa nga gamiton nato kini sa pagtabang ngadto sa uban ug dili lang gamiton aron makakwarta. Kinahanglan sab matod pa nga kinasing-kasing gayud atong pagpanerbisyo ug dili magpaka aron-ingnon, ug magtarong kanunay sa trabaho bisan wala’y nagtan-aw ug wala’y gipaabot nga pagdayeg gikan sa uban.

Mao kini ang mga prinsipyo nga naghatod sa kalamposan sa inilang Cebu City Veterinarian nga si Dr. Alice Utlang, 59 anyos, ug nagpuyo sa Basak, Mandaue City.

Nahimugso si Alice didto sa Calabayan, Ozamis City ug kamaguwangan sa lima ka managsuon sa maestra nga inahan ug mag-uuma ug mananagat nga amahan. Apan walay permanenteng lugar nga gipuy-an ang ilang banay sanglit magbalhin-balhin man sila og puyo kun asa adunay kaayohan.

Nakapuyo sila sa Baya-Baya, Tabina, Zamboanga del Sur ug nagtungha sa Grade 1 didto sa Baya-Baya Primary School diin nagtudlo iyang inahan.

Pag-abot niya og Grade 4, gibalhin iyang inahan sa Baganian Peninsula, Tabina busa dinhi na siya nipadayon og tungha.

Tungod sa pagpanghasi sa mga rebeldeng grupo sa ilang bag-ong gibalhinan nga lugar, nibalhin na sab sila og puyo sa Ozamis City ug nipadayon og tungha sa usa ka pribadong tunghaan sa maong lugar.

“Dinhi nakasuway ko’g bully kay gikan gud ka’s probinsya. Ang naglingkod sa akong luyo, anak og doktor, tag-iya og ospital, iyang tuslokon akong luyo og ballpen pero di ra ko mosukol,”paambit pa niya.

Wala matod pa siya’y balon kaniadto nga kwarta, kundili, kan-on nga giputos og dahon sa saging.

Aron makakwarta ug adunay ikapalit og projects, moapil siya og mga singing contests sa ilang lugar ug mamaligya og utanon sa ilang lungsod.

“Maglokdo mi’g utanon ug maglakaw og 2 kilometers. Usahay pailisan namo og papel ang among baligya,”niya pa.

Aduna matod pay higayon nga nakasinati sila og grabeng kalisod tungod sa huwaw.

“Ang pamahaw namo kay nilung-ag nga balanghoy, paniudto kay putong balanghoy. Tanang trabaho sa bukid kahibalo ko asta pagpamingwit para makasurvive sa kalisod,”asoy pa niini.

Gikan sa pribadong tunghaan, nabalhin na sab siya sa Baganian Elementary School ug dinhi na nigradwar isip salutatorian.

Nipadayon siya og tungha sa Ozamis City National High School. Padayon siya sa pag-apil og mga singing contests ug pagpaninda og prutas aron makakwarta.

Gumikan sa ilang kalisod, gipapuyo siya sa iyang inahan didto sa iyang ninang nga insik pagtungtong niya og 3rd year.

“Libre ko kaon ug puyo, igkauli, tabang ko’g pamaligya sa ilang tindahan,”niya pa.

Human nigradwar sa hayiskul, nianhi siya og Sugbo ug nipuyo sa iyang iyaan nga doktora. Kay mang-uuma ra man iyang amahan, wala gyud kini ikagasto kaniya sa kolehiyo. Maong iyang mga iyaan dinhi sa Sugbo ang nagtinabangay aron makatungha siya sa kursong Veterinary Medicine sa Southwestern University.

“Kay wa man koy kwarta, maglakaw rako taga adlaw from Tisa to SWU, mga 1 kilometer,”niya pa.

Sayo matod pa siya momata kanunay kini aron makapangluto pa siya ug makalimpyo sa iyang gipuy-an nga iyaan.

Gipaambit sab ni Alice nga wala gyud siya’y ikapalit og libro kaniadto busa magpatabang lang siya sa iyang bestfriend aron makatuon siya.

“Kung magresearch siya, butangan ra niya og carbon paper para tagaan ko niya og copy. Siya usahay magsalbar sa akong pamlite. Kay close man me tanan batch, kung makabalo sila nga wala koy gamit, mag-ambag-ambag sila para ila ko palitan.”

Kadaghan sab nga higayon nga mag-promissory siya sa ilang tunghaan kay wala pay ikabayad sa matrikula.

Bisan pa man sa iyang kalisod, naningkamot lang gyud siya og tuon hangtod nga nigradwar gyud siya og VetMed niadtong 1983. Kay wala may kwarta, nagself-review lang siya isip pagpangandam sa ilang board exam.

Samtang naghuwat sa resulta, nagtrabaho siya sa argrivet supply sa iyang iyaan hangtod na sa iyang pagpasar sa board exam.

Sa pila ka tuig nga nagtrabaho didto, nahigugma siya sa usa ka parionon ug nabuntis siya niini.

Tungod niini, gisalikway siya sa iyang pamilya. Nibalik siya og puyo sa iyang iyaan dinhi sa Sugbo. Human nanganak, nagtrabaho siya isip college instructor sa SWU sukad niadtong 1987.

Niadtong 1990, nadawat siya sa Department of Agriculture isip Agricultural Technologist ug nagpart-time nalang og tudlo sa SWU. Sukad adto, siya na ang nagpatungha sa iyang tulo ka manghod. Gipanglukat sab niya ang mga yuta nga gipangprenda kaniadto sa nagtungha pa sila.

Tungod sa iyang nindot nga performance, daghan siyang nadawat nga mga awards sama sa Gawad Saka niadtong 1998, Most Outstanding Field Officer of the Year niadtong 2001ug daghan pa.

Lima ka tuig ang nilabay, napromote siya isip Agri 15. Naningkamot gyud matod pa siya nga ma-promote sa trabaho kay gawas sa pagsustento sa pagtuon sa iyang mga manghod ug pagbuhi sa iyang mga ginikanan, nag-inusara sab siyang nagbuhi sa iyang anak kay sukad kini natawo, gibiyaan na sila sa amahan niini.

Naabot ang panahon nga kolehiyo na iyang anak ug nangandoy siya nga mapromote og mas taas nga posisyon aron motaas iyang sweldo. Ug tuod man, gidungog sa Ginoo ang iyang pag-ampo ug napromote siya isip Cebu City Veterinarian niadtong 2004.

Tulo ka tuig ang nilabay, napasidunggan dayon siya isip Outstanding Department Head. Nisunod dayon ang nagkalain-lain niyang pasidungog.

Pagkadaog ni Michael Rama isip mayor sa syudad niadtong 2013, gitangtang si Alice isip City Veterinarian ug gihimong ordinaryong empleyado sa DA.

Apan pila ka buwan ang nilabay, gihimo siyang Head sa Cebu City Office for Substance Abuse Prevention (COSAP).

Naglisod matod pa siya sa pag-asumer sa maong posisyon sanglit dili man kini linya sa iyang propesyon. Apan bisan pa man, nagtinarong lang gyud siya og trabaho hangtod nga nakadawat siya og pasidungog tungod sa iyang performance, usa na niini ang pasidungog kaniya sa pagtukod sa Out-patient rehab sa mga drug addicts.

Pagkadaog ni Mayor Tomas Osmeña niadtong 2016, gibalik siya niini sa orihinal niyang posisyon isip City Veterinarian. Padayon siya sa pagtrabaho isip COSAP head hangtod nga gipulihan siya ni Gary Lao, kasamtangang head karon sa maong ahensiya.

“Basta magtarong lang gyud ka’g trabaho. Ang pagserbisyo dapat kinasing-kasing, dili magpakaaron ingnon. Kung kinsa moanhi sa opisina-- mapobre ,madato--- amo nang tabangan,”sigon pa niya.

Tungod sa iyang pagpaingkamot isip single mom, napahuman gyud niya og kursong Nursing ang iyang anak.  Nakapalit siya og kaugalingong balay ug duha ka mga sakyanan.

“Ang Ginoo bisan di ka mangayo ihatag gyud na niya. Have faith in God lang gyud ug naay nindot nga relasyon sa family. Ang pagtulon-an sa among papa akong gisunod--- moserbisyo bisan way bayad, bisan pobre me motabang gyud. Mas maayo matod pa nga kitay motabang kaysa kitay tabangan,”niya pa.

“Gihatagan ka og talento sa Ginoo, di man all the time pangwartahan gyud, dapat gamiton ni nimo para motabang sa uban,”dugang pa niini.

Hilig moapil si Alice og mga community service aron makatabang ngadto sa uban. Gipaeskwela sab niya iyang mga pag-umangkon.

Tambag ni Alice ngadto sa uban nga nakasinati og kalisdan, hilabi na sa mga single mom mao nga: “kinahanglan mosalig gyud ta’s Ginoo. Ayaw pangita og laing pares sa kinabuhi, pokos sa imong mga anak kay kung mangita pakag lain magkaproblema na nuon ka.”

“Sa mga trabahante, focus sa imong trabaho. Give your best, never expect nga i-appreciate ka. Lastly, tindog gyud ka sa sakto, dili kay pakuyog-kuyog lang ka,”panapos pa niya.