CEBU, Philippines - Sa nangaging mga dekada, giisip kini siya nga “sunrise industry” sa Sugbo ug nahimong lig-on nga pundasyon sa lokal nga ekonomiya.
Apan karon, ang industriya sa pagpanghimo og sapatos sa Dakbayan sa Carcar sa probinsiya sa Sugbo nag-atubang sa hagit sa panahon niini sa kasaysayan.
Ang mga mamuhatay og sapatos nasayod na sa kamatuoran nga ang industriya nga, sukad pa man, naghatag na kanila og panginabuhian sud sa nanglabay’ng katuigan hinay-hinay nang nagkaubos karon sa panahon sa globalisasyon.
Naila ang Carcar isip shoemaking capital sa Sugbo. Nakatilaw ang industriya sa iyang “golden age” sa nangaging mga tuig apan karon, nahiagom na kini sa mahagiton kaayong kahimtang.
Ang mga lokal nga patigayon nabantang sa higpit kaayong kompetisyon gumikan sa pag-abot sa mga barato ug Chinese-made footwear products sa lokal nga merkado.
Tungod niini, mihinay ang pagsaka sa industriya ug nakapugong sa kahigayonan unta sa panarbaho alang sa mga molupyo ug nakapahinay usab sa ekonomikanhong pagtubo sa siyudad.
Bisan si Mayor Nicepuro Apura sa Dakbayan sa Carcar, atol sa usa ka pakighinabi, niangkon nga ang lokal nga footwear industry sa siyudad niabot na sa iyang “sunset stage” ug sa iyang labing lisod nga panahon.
"Actually moangkon ‘ta nga ang shoe industry nato dinhi sa Carcar is really dwindling," pulong pa sa mayor. "Kung kaniadto sunrise industry ni siya, karon makaingon ‘ta nga sunset industry na siya."
Matud ni Apura, hinay-hinay nang nagkaubos ang skilled shoemakers sa Carcar, ug nagkadaghan na ang mga naghimo og sapatos. Ang mas barato apan ubos nga quality nga Chinese imports maoy nagdominar karon sa lokal nga merkado.
Ang trade liberalization maoy usa sa mga nag-unang hinungdan nga paspas na ang pagsulod sa mga baratong produkto gikan sa Tsina, Taiwan, Korea ug uban pang nasud.
Ang pagpasakop sa Pilipinas sa World Trade Organi-zation niadtong 1995 maoy naka-pataas sa shoe imports matag tuig. Ang liberalization sa kalibotanong pagpamaligya maisip nga maoy nag-unang hinungdan sa pagkaubos sa industriya.
Ang tumong unta sa WTO, dili mamatay ang mga lokal nga industriya, ug gani mas maka-paagni pa unta kini sa mga local manufacturers nga palambuon pa g’yud ang ilang pro-dukto aron maka-compete sa produkto sa ubang nasud aron ma-export usab nila kini.
Alang kang Mayor Apura, ang dakong problema nga giatubang karon sa Philippine-made footwear tungod sa nagpadayong pagsulod sa mga “cheaper and aesthetic” -- bisan pa man ubos og kalidad -- nga mga sapatos ug sandals nga hinimo ilabi na gikan sa Tsina. Matud sa opisyal, aduna na lay di molapas sa 50 ka mga players sa footwear sector sa Carcar. Mas ubos kini itandi sa 500 ka mga gagmay’ng magpapatigayon nga nalambigit sa shoemaking business sa Carcar sa nangaging mga tuig.
"Karon ang volume sa production (sa sapatos) di na as many as sa una," dugang pa niya dihang nihinumdom siya nga ang shoe trading sa Carcar nisugod pagsulbong niadtong 1985, nitibugsok kini niadtong 2010. Mao ni ang panahon nga mikusog ang market liberalization ubos sa WTO.
Alang kang Dr. Elias Tecson sa Department of Trade and Industry dinhi sa Sugbo, ang nagkapaspas nga globalisasyon maoy nakaingon sa pagkaubos sa industriya.
Si Tecson, kinsa maoy hepe sa Business Development Division sa ahensiya, miingon nga ang local shoe manufacturers kinahanglang mo-adapt sa global strategies aron pagpakisayod kanunay sa nagkausab nga trends sa merkado.
Nihisgot siya sa bulk buying sa mga raw materials isip usa ka solusyon aron nga ang Carcar shoemakers mamahimong maka-compete ilabi na sa presyo sa laing mga shoe producers sa sulod ug gawas sa nasod. Nipasabot siya nga ang local makers mamahimong makadaginot kun dinaghan ang pagpalit sa raw materials, busa mas menos usab ang presyo sa mga finished products.
"In terms of quality, they have good quality. (They need) to be updated on designs and compete really with the global (market) -- and we go down to raw materials and labor," miingon siya.
Grabe ang pagsaka sa presyo sa Carcar-made nga sapatos kun itandi sa laing shoe brands tungod sa kamahal sa raw materials nga ilang paliton sa ginagmay nga paagi. Ang Carcar United Footwear Manufacturers Association, Inc. adunay labing dako nga shoe center sa siyudad diin ang mga lokal ug langyaw nga mga customers mopalit sa mga lokal nga hinimo nga mga sapatos.
Mahimo usab mabasol ang mga tighimo og sapatos sa Carcar tungod kay menus kaayo sila sa updates sa kung unsa nay demand karon sa konsumidor sa style ug pinangita sa merkado.
Apan sa kataposan, ang gobyerno ug mga stakeholders sa katilingban kinahanglang molihok aron pagpabilin buhi ug lagsik sa shoemaking industry sa Pilipinas.
Ang imports nakapaguba sa ancestral craft sa pagpanghimo og sapatos ug nga ang kagamhanan angayang mopahamtang og mas estrikto nga balaod pagpanalipod ug suportahan ang lokal nga industriya. (BANAT NEWS)