CEBU, Philippines - Dunay nag-ingon nga nag-export na kuno kita’g bugas. Apan nagnihit na karon ang bugas, ug matud nila, ila kuno nga pabahaan og bugas ang atong nasud inig-abot sa gi-import nga bugas, gikan man tingali kadto sa Vietnam.
Sa Manila, ilang gipabahaan ang mga merkado sa NFA rice, apan, mora’g tag-lima ra ka kilo ang imong mapalit. Apan, wala man sila maghisgot unsay lami niini’ng mao nga klase sa bugas. Ila ra ba kuno nga pabahaan og bugas NFA ang mga lalawigan. Huwat lang ta.
Kahinumdom ko sa Masagana 99 ni Marcos. Naka-export ta og bugas. Ug wala man tingali magnihit ang bugas niadto’ng panahona. Hinoon, dili pa kaayo daghan ang kumakaon niadto’ng panahona.
Apan ang pagsaka sa populasyon dili himoon nga rason ngano nga magnihit ang bugas. Kinahanglan panghingusgan ang food production. Apan ang gihimo sa present administration pagpakgang sa population explosion aron gamay ra ang mangaon og bugas, mao ang paghimo’g balaud – gitawag og RH Bill.
Atong kutloon kining report, motuo mog sa dili: “Three years after the launching of Masagana 99 in 1973 (kahinumdom mo ini?), we attained self-sufficiency in rice. Since 1977 to 1981, we have exported a total of 522,414 MT of rice valued at $152.1 million or P1.14 billion.
“Rice exports were made to Indonesia, Malaysia, Singapore, Brazil, Mexico, Senegal, Vietnam, the Philippines has earned the reputation as a reliable supplier of good quality rice.â€
Morag dili katuohan no?
Anyway, balik ta sa rice situation karon. Sa usa ka press conference in 2011, si Agriculture Secretary Proceso Alcala namahayag nga by 2016, atong ma-attain ang rice sufficiency. Sa tunga-tunga sa miaging tuig, ang NFA mipasalig nga wala kita’y shortage sa bugas. Gani niini’ng mga panahona giingon nga naka-export kita’g bugas balig 35 metric tons ngadto sa Dubai. Laing 45 metric tons of rice ngadto sa Singapore, 20 MT ngadto sa America, kabahin kini sa ilang gi-target nga 100 MT of rice nga i-export sa miaging tuig.
Unya, in August 2013, namahayag si Alcala nga: “we are confident that we could attain 100% sufficiency in rice by the end of 2013.â€
Karon, unsa man? Nagnihit ug mimahal ang presyo sa bugas. Apan, mipasalig sila nga walay further increase sa presyo tungod kay muabot na ang gi-import nga bugas balig 800,000 MT karong Agusto.
Sukad pa sa mga 1950s, pangandoy sa matag administrasyon nga ma-self sufficient kita sa bugas. Hangtod karon, wala gayud ma-hingpit ang atong pagka-exporter sa bugas.
Off-and-on ang atong pagka-rice exporter, ug naglabi ang “off†kay sa “on.†Ambot ngano nga wala man g’yuy tininuod nga effort ang atong kagamhanan paghatag og priority sa food production.
Sa ubang kanasuran, top priority kini kay kun unsa may mahitabo sa ilang nasud, at least, dili magutman ang katawhan. Dinhi sa ato, bahala na og magutman ang katawhan, basta sila’ng kadagkoan sa gobiyerno kanunay’ng nagpahayahay.
Unya, ni Noynoy pa: “Kayo ang boss ko.†(BANAT NEWS)