Ang peryahan

CEBU, Philippines - Kasagaran sa ubang negosyo, magamay man o madako, nitutok lamang sa paghatag og produkto ug serbisyo.

Samtang ang uban, gawas sa pag-angkon og ginansiya, naghatag usab ngadto sa katawhan og kalipay pinaagi sa mga  malingaw nga kasinatian sa mga duwa, sa di gud kinahanglan paggasto og dako—mao na ang kamatuoran sa Peryahan o small carnival.

Sa kultura sa Pilipinas, ang Peryahan kabahin na sa kasaulogan sa piyesta sa usa ka Katolikong santo sa barrio, barangay o dakbayan. Usa kini ka lugar sa duwa-anan ug kalingawan nga naglangkob og mga nagkalain-laing carnival games sama sa pusil-pusil (shooting gallery), drop coins, color games, three balls, ang bantogan nga bingo ug uban pa.

“Peryante” ang tawag sa mga tawo nga nagdumala og peryahan. Sagad silang mamerya sa mga dapit sa dakbayan ug probinsiya diin gisaulog ang piyesta.

Piyesta: Negosyo sa peryante

Alang kang Josephine Mandaya, 40-anyos ug beterano sa maong industriya, ang peryahan usa ka “travel business.” “Kay magbiyahe-biyahe man mi pirme bisan asa sa Cebu diin naay piyesta. Di gyud mi mapuyo og balay.”

Si Mandaya kansang pamilya kasamtangang nagpuyo sa barangay Sikatuna, dakbayan sa Sugbo, nagsugod pagkat-on sa mga paagi pagdumala og peryahan 20 ka tuig na ang nilabay. Nakat-onan kini niya gikan sa pamilya sa una niyang asawa.

Matud niya tag-iya og peryahan ang pamilya sa niagi niyang asawa. “Gidani mi sa papa ug mama sa akong asawa nga sudlan kining pagpamerya kay ingon pa sila dako kuno og kita ug makalingaw sab.”

Nigasto ang pamilya ni Mandaya og P5,000 isip puhonan pagtukod og usa ka duwa-anan sa shooting gallery usa kini ka carnival game sa paggamit og duwaan nga pusil-pusil. Ang bugtong tumong sa duwa mao ang pag-igo sa naglaray nga mga gagmay’ng duwaan. Ang matag duwaan nga mao adunay ganti sama sa kendi ug mga materyal nga butang.

Gigasto usab nila ang kwarta pagpalit og kahoy, plywood, lansang, pintal, kurtina, mga premyo ug uban pa.

Human nga nakatigom-tigom na og igong kwarta, nahukman sa pamilya ang pagpadako sa ilang negosyo pinaagi sa paghimo pa og dugang mga duwa-anan.

Susihon sa mga tag-iya og peryahan ang dapit diin buot nilang ibutang ilang carnival game stalls. Makigsabot usab sila sa mga opisyal sa barrio o barangay aron pagkuha og permiso ug pagbayad sa kuryente ug sa abang sa lugar. 

“Susihon sa gyud namo kun naay dakong hawan sa lugar nga katukuran namo sa peryahan, mao nay importante gyud,” matud pa niya sa BANAT Tingusbawan.

Gastos

Sa iyang kasinatian, iyang nasayran nga mas ubos ang bayranan sa permiso sa mga barangay sa siyudad itandi sa probinsiya ug mas taas usab ang abang sa mga dapit sa probinsiya itandi sa mga dakbayan.

Ang peryahan sa pamilya Mandaya anaa karon sa barangay Kalunasan nga magsaulog sa piyesta niini karong Hunyo. Nisugod ni sa maong barangay sa hinapos nga buwan sa Marso ug mahuman sayo sa Hunyo.

Gibutyag ni Mandaya nibayad siya og P1,100 alang sa barangay permit ug P30,000 alang sa abang sa dakong hawan nga sama sa gidak-on sa usa ka basketball court.

Dugang pa niya, ang space fee mag-agad sa gidaghanon sa duwaanan nga ibu-tang sa dapit. Aduna siya’y lima ka carnival games nga naglakip sa Bingo, nga matod pa niya maoy dako og kita itandi sa ubang duwa.

 â€œSa puwesto namo karon, kami ra ang namerya,” niingon siya. “Wa mi competitor so mas maayo ni.”

Gawas sa mga duwaanan, magtukod usab sila og payag-payag diin sila makapuyo ug makatulog.

Mga trabahante

Gikuha ni Mandaya iyang mga paryente isip iyang mga trabahante nga nagtrabaho isip tigbantay ug tigkolekta og kwarta sa carnival games. Makadawat ang mga trabahante og 30% nga bahin sa kita sa duwa nga ilang gibantayan.“Nalipay sab sila kay nakapangita sila og kwarta bisan ginagmay lang,” dugang pa niya. “At least nakatabang ta ba.” Magkuha sab siya og mga katabang nga lalaki aron pagtabang pag-alsa sa ilang mga  gamit sa ilang pagbalhin-balhin.

Sa matag tuig, bisitahon sa ilang peryahan ang nagkalain-laing lugar lakip ang Liloan, Santander, dakbayan sa Talisay, Boljoon, siyudad sa Lapu-Lapu, Mactan ug dakbayan sa Sugbo. Sa matag adlaw, makahalin og di mumenos P4,000 ang peryahan nga abli gikan sa alas-7:30 gabii hangtod alas-11 sa gabii. Ang maong kantidad maoy tinubdan sa ilang adlaw-adlaw nga panginahanglan sama sa pagkaon ug tubig ug sweldo sa mga trabahante.

“Sa daghan nang katuigan, nabuhi man gyud mi ining pamerya. Napaeskuyla nako akong mga anak ug nakahatag ko sa ilang needs,” matud pa ni Mandaya kinsa miingon nga lisod na kaniya pagbiya sa maong matang sa negosyo.

Apan sa daghang katuigan na niya sa industriya, nibutyag si Mandaya sa BANAT Tingusbawan nga di sayon ang iyang trabaho gumikan kay nagkinahanglan kini og kakugi, dedikasyon ug sakripisyo nga malayo sa pamilya.

Nabuwag siya sa iyang mga anak sa pipila na ka tuig tungod sa matang sa ilang patigayon.  Hinuon, makanu-nayon ang pagtabang sa iyang kinamagwangang anak sa ilang negosyo nga, tuod man, peryahan na usab ang panginabuhi sa pamilya sa anak.

“Agwantahon lang nako ang kamingaw kay total gibuhat man ni nako para mapaeskuyla nako ang laing duha nako ka anak para sab sa ilang kaugmaon,” niingon siya. (BANAT NEWS)