Reclamation project sa Minglanilla?

Nakugang ko sa estorya nga akong nadunggan nga adunay grupo sa mga tawo nga nagpahigayon og reclamation project diha sa barangay Calajoan, lungsod sa Minglanilla nga wala moagi og konsultasyon sa mga lumolupyo sa maong lugar.

Nakabasa ko sa Facebook niadtong miaging semana sa usa sa mga post sa Maghisgot Kitag Politika Bay account nga mi-quote sa komentaryo sa DyRC kabahin sa reklamasyon sa nahisgotan nga lugar.

Nakahinumdom ko nga adunay mga grupo sa mga magpapatigayon kaniadto nga misumiter sa kagamhanan sa lungsod sa Minglanilla og proposal aron mopahigayon og reclamation project sa Calajoan, apan wala madayon.

Apan karong bag-o grupo sa mga magpapatigayon gihapon ang misumiter og proposal sa maong lungsod aron mopahigayon sa maong proyekto. Ang maong grupo gipangulohan sa usa ka Ding Borja nga giingong nanag-iya og dakong negosyo sa Mandaue reclamation area.

Dili man dautan ang paghimo og reklamasyon, ilabi na sa usa ka lugar sama sa Minglanilla nga nagkagamay na ang teritoryo alang sa nagtubo nga populasyon.

Mao man gani nga ang mga negosyo sa maong lungsod nanguhong na sa national highway nga maoy nakapahuot sa trapiko tungod sa kakulangan og lugar alang sa komersiyo sa maong dapit.

Apan kun motabon dayon sa kadagatan sa Calajoan ug kasilinganan nga barangay ang grupo ni Borja ug usa ka giingong negosyante og real estate, nga wala gani konsultasyon sa mga lumolupyo sa maong lugar, ilabi na ang mga mananagat, lahi na kini nga estorya.

Maayong tan-awon tingale ni Mayor Lani Peña ang lehitimong proseso sa pagtabon sa kadagatan sa Minglanilla tungod kay dili lamang ang pagpuyo sa mga residente ang apektado kun dili hasta na ang ekolohiya sa maong dapit.

Maayong buhatan og pagtuon unsa kalapad ang kadaot nga mahimo nianang reclamation project.

Wala gani masayod ang publiko pila ka hektarya nga tubig-dagat ang tabonan ug pila ka mananagat ang mawad-an og panginabuhian tungod sa proyekto.

Pananglit wala gyud mo-konsulta sa mga residente nga maapektahan sa maong reklamasyon, sa ato pa, wala pa diay kini Environmental Compliance Certificate (ECC) gikan sa Department of Environment and Natural Resources (DENR).

Dili una ko motuo sa estorya nga adunay kuwarta nga mibalhin gikan sa usa’ng kamot ngadto sa laing kamot niining maong transaksiyon, ug wala pa usab kita masayod unsay status sa maong proyekto – kun naaprobahan na ba kini sa National Reclamation Authority.

Apan kun midagan na kining proyektoha nga wala gani konsultasyon sa mga tawo, sa ato pa aduna na kini pagtugot sa mga sakop sa konseho sa Minglanilla. Kun wala pa, mas labing maayo. Apan hangtod karon wala ko makadungog nga nagpatawag ang konseho sa Minglanilla og “swiss challenge” aron ang proposal sa grupo ni Borja mahimong i-challenge og laing mga project proponent nga mas competent pa kay kanila.

Kining grupo sa tag-iya og minahan ug usa ka real estate investor makahimo hinuon og ingon nga proyekto kun adunay abag sa mga international experts nga kinahanglan pa natong paminawon kun aduna ba ni.

Apan unahon gyud nila og tagad ang kadaot nga mahimo ngadto sa ekolohiya sa lugar, ang mga mananagat nga mawad-an og panginabuhian ug ang mga residente nga apektado niini.

Sa akong nahibaw-an, wala pa makaabot sa lamisa ni Gobernador Junjun Davide ang mga papel sa grupo ni Borja.

Kun maabot kini ni Davide, akong awhag sa iyang buhatan ang pagpaminaw sa sentimento sa katawhan una kini aprobahan sa kagamhanan sa lalawigan sa Sugbo, pinaagi sa iyang pagtugot.

* * *

Adunay balaod nga nag-ban sa ukay-ukay aron kaprotehian ang panglawas sa katawhan.

Apan nganong naabot man dinhi sa Sugbo ang mga ukay-ukay nga naingon na hinuon og bukid diha sa lungsod sa Cordova? Hain man ang Bureau of Customs nga wala man makaaksiyon batok sa importer niining maong mga used clothing nga naabot dinhi sa Sugbo?

Maayong tan-awon sa mga awtoridad kun legal ba ang pagpaabot nianang mga ukay-ukay sa Cordova agi sa Port of Cebu. Tan-awon og apil kun aduna ba kini import permit gikan sa Department of Social Welfare and Development (DSWD) ug kinsa ang consignee niini tungod kay mga foundation lamang ang gitugotan sa pag-import niini.

Ang mga tiggama og mga sinena diha sa Mactan Export Zone mahimong maka-import niini aron galingon og balik himuon og panapton. Apan i-regulate kini aron dili mapunta sa publiko.

Apan nahimo hinuon kining dakong negosyo tungod sa abuso sa proseso.

Ubos sa “police power” sa atong gobyerno, kinahanglang mo-aksiyon ang mga awtoridad diha sa Cordova aron kaprotehian ang panglawas sa mga residente niini.