Bisan sa abundang pagarpar sa lokal nga mga opisyal ug nasudnong mga buhatan sa gobyerno nagpabilin ang Central Visayas nga maoy labing daghan og kaso sa dengue sa tibuok Pilipinas ug ang Dakbayan sa Sugbo mao gihapon ang labing daghan og kaso sa tibuok rehiyon.
Bisan sa pangangkon sa nagpatuo nga mga eskperto sa dengue gikan sa pribadong sektor, kinsa niinsistir nga ang ilang giapud-apod nga mga kemikal maoy labing epektibo nga makapuo sa mga lamok nga nagda sa makamatay nga sakit, padayong nidaghan ang mga pasyente nga nangamatay ug nalandig sa mga tambalanan.
***
Sa labing uwahing ihap sa Department of Health (DOH), niabot na og 8,860 ka mga bata ug dagko ang naigo sa dengue, 26 nila ang nangamatay, gikan sa Enero hangtod sa unang semana sa Agosto karong tuiga. Ang Dakbayan sa Sugbo maoy nahimutangan sa 1,623 ka pasyente sa dengue, tulo nila ang nangamatay. Taphaw ang panghambog sa lokal nga mga opisyal nga nimenos ang nangamatay atubangan sa pait nga kamatuoran nga mas daghan og 16.8% ang dengue karon kon itandi sa samang higayon sa niaging tuig.
Nagsunod nga labing abunda og mga kaso sa dengue ang mga dakbayan sa Lapu-Lapu, Carcar, Talisay, Toledo ug Danao ug ang lungsod sa Argao sa Sugbo ug ang mga dakbayan sa Dumaguete ug Tanjay ug ang lungsod sa Sibulan sa Negros Oriental.
***
Hinaot nga mohunong na ang magpaka maayong laki nga mga opisyal sa gobyerno, kurakot nga mga politiko ug mapahimuslanong mga negosyante sa pag-ilad sa katawhan nga mas epektibo ang ilang laktod nga panagang sa dengue, nga naglakip sa gagmayng lata nga gipamugos sa Department of Science and Technology (DOST) ug mga kemikal nga gipatongan og tambok nga komisyon sa mga politiko ug mga negosyante.
Hinaot nga itingob ang kampanya sa pagbalik sa batakan ug hagbay rang napamatud-an nga labing kasaligan nga malukpanon ug makanunayon nga pagpanlimpiyo sa palibot nga mao ray makaguba sa tanang posibleng tagoanan sa mga lamok.
***
Nahibaw-an sa pakisusi sa DOH nga tulo sa upat ka nag-unang tinubdan sa mga lamok nga nagda sa dengue nahimutang sud sa pinuy-anan, eskuylahan o buhatan:
1. Sawranan sa tubig ubos sa butanganan sa plato ug baso;
2. Butanganan sa buwak;
3. Karaang mga ligid; ug
4. Tabon sa balde ug ubang sudlanan og tubig.
Sa ato pa, wa gyud diay kapuslanan ang fogging ug mist spraying nga maoy kinaham sa kurakot nga mga politiko. Ni ang giduso sa mapahimuslanong mga kompaniya sa tambal nga pagsabod og kemikal sa mga kanal. Mas mapuslanon gyud diay ang pagpanlimpiyo. Nga mahimo lang sa katawhan kon di sila lipaton sa paukyab nga mga alternatibo.
***
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com.