EDITORYAL — Pundasyon ang  ginikanan

Dunay mga pangutana kabahin sa papel sa ginikanan sa pagpadako sa ilang mga anak, kun ang ilaha bang impluwensiya makaapektar ba gyud sa kinaiya, pamatasan ug kinatibuk-ang pagkatawo sa ilang mga anak.    

Daghan ang mga pagtuon bahin niini pinaagi sa eksperto sa behavioral sciences, dunay miingon nga ang mga ginikanan dako og papel, samtang duna say  miingon nga magdepende kini kun si kinsa kanunay ang ilang makauban atol sa panahon nga sila magbayong-bayong na ang pangidaron.

Sa ubang mga nasud, partikular sa West, ini og abot sa edad nga 18-anyos mapugos gyud ang ilang kabataan nga mobuwag sa ginikanan.

Ilabi na sa mga ginikanan nga dili sila kayang papadayunon og eskuyla sa kolehiyo, hinuon, bentaha sila tungod kay naestablisar na og maayo ang ilang K+12 educational system nga ini og gradwar sa senior high, andam na ug duna na silay daghang nahibaw-ang technical skills ug expertise.

Dili tanan sa ila didto giabog sa ilang ginikanan aron mabuhi sa ilang kaugalingon kondili, mao may nakita nila sa ilang mga kahigalaan ug mga kaedad nga independente na sa ilang tagsa-tagsa ka kinabuhi.

Mao sab kini ang nakita sa independenteng researcher nga si Judith Rich Harris nga mipublikar sa mapangahason niya libro nga napublikar niadtong 1998 nga gititulohang The Nurture Assumption: Why Children Turn Out The Way They Do.

Para niya, gamay ra og papel ug impluwensiya sa mga ginikanan nganong naingon niana ang ilang mga anak. Matud pa niya, ang mga kaedad o ‘peer groups’ sa mga bata ang mohulma gyud sa kun unsa ang usa ka tawo karon.

Apan dinhi sa Pilipinas, gikonsiderar gyud dinhi nga ang ginikanan ang pundasyon sa mga kabataan.

Dako sila og papel aron maimpluwensiyahan ang kinaiya nga pagadad-on sa ilang mga anak ini og sila mamahimo ng mga hamtong.

Kun unsay makita sa mga bata sa ilang ginikanan, maayo man o bati motatak ug makaimpluwensiya kini  kanila, kun sundon ba nila o dili ug kini ilang pagadad-on sa ilang pagdako.

Angay sab ikonsiderar ang ekonomikanhong sitwasyon o pinansiyal nga kapabilidad sa mga ginikanan nga makaapektar sab sa pagtudlo sa ilang mga anak. Mahimong ang sakto para nila, dili husto para sa uban.