Tax rate increase

Ang balaod nagtugot nga kada tulo ka tuig, ang mga local government units, sama sa mga probinsya, siyudad ug lungsod, makapausbaw sa bayranan sa buhis sa kayutaan, building ug mga makinarya nga anaa sa ilang teritoryo.

Apan ang nakadaut kay sukad kaniadtong 2006, ang Cebu City government wa gyud makahimo og “adjustment” sa bayranan sa real property tax sa kayutaan, building ug mga makinarya.

Unsaon nga ang mga opisyal magpanagana man paghimo og kausaban sa tax rate kay basin og masuko kanila ang katawhan ug dili unya sila botohan sa ilang subli nga pagpapili sa pwesto sa kagamhanan.

Karon, si Mayor Michael Rama mimando na nga himoan na og adjustment ang tax rate sa mga real properties dinhi sa dakbayan sa Sugbo, isip usa sa mga paagi nga makab-ot ang gipangandoy nga P50 billion budget karong sunod tuig.

Para nako, makiangayon lang nga himoan og kausaban ang atong tax rate kay tiaw mo ba’y kaniadto pa’ng 2006 nga wa kita makapausbaw sa atong buhis?

Wa malilong nga dili na kita makabasta-basta pagpalit og kayutaan karong panahona nga mahal na kaayo ang kantidad sa yuta, apil na ang building ug makinarya. Unya nganong magbagulbol man ang mga tag-iya og real property units (RPU) kon pausbawan sa siyudad ang tax rate? Dili ba unfair kaayo?

Ang tinuod, kon ayuhon lang pag-assess sa mga kawani sa Assessor’s Office ang mga Real Property Units, dako kaayo ang kantidad nga makolekta sa Cebu City government.

Kadaghan nga mga properties nga ang classification nagpabilin ra gihapon nga “residential” bisan og kini gigamit na karon sa commercial.

Pananglit ang usa ka yuta kaniadto gitukoran ra gyud og balay nga gipuy-an sa tag-iya, apan karon gibag-o na sa tag-iya ang balay ug gipaabangan dayon gihimong tindahan.... Aw, modako na ang iyang buhisanan kay commercial na man.

Sayonan ka nga 16 ka tuig na nga wa makapatuman og usbaw sa tax rate ang Cebu City sa real property tax? Kon ang Cebu City government makakolekta og daku-dakong buhis, daghang proyekto ang iyang mapatuman.

Mao nga ang mga kawani sa assessor’s office kinahanglang mag-inabtik gyud sa ilang mga lihok ug dili magpasagad nga motoo lang dayon sa ibutang nga bana-bana sa mga tag-iya’g yuta ug ubang matang sa RPU.  Tungod sa pagmika sa ubang kawani sa Cebu City government, kana kon wa man gyud sila manguwarta, gamay ra kaayo ang nakolektang buhis.

Usbon nako, kon dakong kantidad ang makolekta nga buhis gikan sa mga nanag-iya og real property units, mabalik ra kana kanato kay makamugna man usab og daghang proyekto ang atong mga mayor.