Choosing a president, part two

Sa atong lindog sa niaging Sabado, unang bahin sa atong pagtoki sa sinuwat ni Andrew Masigan, napatik sa Philippine Star, gikutlo ni Masigan ang pamahayag ni Miriam Defensor nga nagkanayon: “Miriam Defensor Santiago was right when she said that there are three fundamental requirements to be president. They are: academic excellence, professional excellence and moral excellence.”

Sa atong giingon, ang labing mahinugdanon niining tulo ka excellent nga mga hiyas sa buot mag-presidente mao ang moral excellence. Kini tungod kay naglangkob na kini sa kinatibuk-ang personalidad o character sa tawo.

Suma pa, mahimo nga ikaw excellent kaayo academically ug professionally, apan, wala kini maghatag og garantiya nga ikaw excellently honest. Mao nga kinahanglan nga magkuyog kining tulo ka hiyas kon buot kang mag-presidente sa nasud.

On the other hand, mahimo nga ma-highly moral ka, apan kon wala kay igong hibangkaagan, ug walay igong katakos pagdumalan sa pagpangagamhanan, dimalas ang nasud kon mapili ka nga ma-presidente.

Katapusan natong gihisgutan sa niaging lindog mao ang atong pagka-malamboon sa manufacturing economy, apan, ang ang atong nasud, nag-depende na sa importasyon, matud ni Masigan, ”on imports for practically all its needs, including rice.” Ato kining gidasonan pag-ingon nga usa unta kita ka agricultural country, tabunok ang natong kayutaan ug kadagatan, apan, sa bugas lang daan, nagsalig kita sa importasyon. Nganong dili man kita maka-produce og kaugalingong bugas? Hain na man ang atng mga maayong lake sa pang-uma?

Nganong wa man ni hatagi’g priority sa Kongreso? Sa kanunay natong hisgutan dinhi, nga sa ubang mauswagon nga nasud, number one priority sa gobiyerno ang agrikultura, kay kon adunay mohasmag nga makililisang nga katalagman, at least, ug labing seguro, dili magutman ang katawhan.

Kita dinhi, sa bugas lang, nagsalig kita sa ubang kanasuran. Ug kon simbako, magnihit usab sila sa bugas, ug dili na sila mo-export niini, mag-unsa man ta?

Matud pa, underachiever kuno kitang mga Pinoy, hinungdan nga biya kita development race sa Asian region. Sa tuig 2017, misaka ang atong development indices, apan, nag-anam usab kini’g us-os sa sunod nga katuigan.

Ambot muoyon ba kamo niini: “The Philippines’ story is a mild tragedy. The worst part of it is that it was self-inflicted by the very leaders we elected. History has taught us that fates of nations are dependent on their leaders. Good leaders govern with the view of achieving sustainable growth, inclusive wealth generation, food self sufficiency, technology advancement and good financial stewardship.

“They empower their citizens with quality education, health care and social services. They work to strengthen governmental institutions. They lead their nations to be responsible members of the international community, but never fail in building credible military defense capabilities.”

So, ang pag-uswag sa usa ka nasud, mag-agad sa matang sa mga leader nga manglingkod diha sa gahom pagpangolin sa direksiyon kon asa paingon ang nasud.

“Corrupt, self-serving and/or ill-equipped leaders do the opposite, the result of which are underachieving or failed states,” nagkanayon si Masigan.

Mag-eleksiyon na usab kita.  Ang imong usa ka voto, daku kaayo kini’g impact ngadto sa pagpangagamhnan tungod kay ang mga leader nga imong pilion, magdala ba kanato ngadto sa tumang tingusbawan o tumang kalisdanan.