EDITORYAL - Pangandam batok sa laing outbreaks

Magsilbi untang leksyon sa gobiyerno, iilabi na sa mga lokal nga kagamhanan, kining novel coronavirus outbreak nga gikonsiderar na karon sa World Health Organization nga ‘very grave global virus.’

Ang maong sakit kalit lang nga miulbo ug paspas kaayong nakatakod sa daghang mga tawo ilabi na didto sa Wuhan City sa Hubei Province sa China nga gikonsiderar nga ground zero sa outbreak.

Ang China adunay paigong kwarta aron batukan ang pagkatap sa maong sakit. Apan bisan pa man niini, kun wala pay bakuna o tambal nga madiskubrehan magpabilin kining hulga sa panglawas sa katawhan sa kalibotan.

Usa sa mga nakitang hinungdan nganong paspas ang pagtakod niini ug dali sab kaayong nakaabot sa 25 ka mga nasud mao ang sintomas nga dili dayon mogawas sa mga bag-ong natakboyan. Gani, uwahi nang nahibaw-an ang kinaiya sa maong virus.

Molanat pa og 14 ka adlaw ayha kini mogawas ug anang mga panahona daghan na ang posibleng natakboyan sa carrier.

Base sa report gikan sa WHO, kapin na sa usa ka libo ka tawo ang namatay ug 42 mil ang natakboyan. Hinuon 99 porsiyento niini naa ra karon sa China sumala pang Tedros Adhanom Ghebreyesus ang representante sa WHO atol panagtigom sa 400 ka siyentipiko didto sa Geneva.

Samtang ang opisyales sa Pilipinas nangangkon nga makaya ra pugngan ang pagkatap niini dinhi, apan kinahanglang dili lang ang karon maoy ilang hunahunaon. Angay na silang mangandaman sa sunod pa unyang kaparehas nga outbreaks ug gamitong tamdanan ang kasinatian karon.

Sa supply sa facemask palang duna nay problema. Lain pa ang way kontrol nga misinformation diha sa social media. Aduna say problema sa koordinasyon ug sa mga gamit sa mga responders sa LGUs, ug sa pasilidad nga magsilbing kabutangan sa mga i-quarantine.

Alang labaw sa tanan, kinahanglan nga pakusgan pa mga embahada sa Pilipinas sa ubang kanasuran ang monitoring sa mga outbreaks aron mapangandaman daan dinhi.