Ang among payag

Hangtud karon dili gyud ko makalimot sa akong kaagi uban sa akong apohan nga si Lola Andrea Rivera ug sa akong inahan nga si Mama Pining dihang ilaha akong gitambagan nga: “Dodong, if you build an abode, a small “payag, a home for yourself, the door must face where the sun rises”; kay kuno ang mga nagpuyo anang balaya makaangkon og walay kinutobang grasya sa anang adlawa ug sa tibuok nilang kinabuhi.

Nibalik sa akong panumdoman kadtong maong mga pulong sa dihang akong gipahimo ang desinyo sa Centennial Gate alang sa umaabot nga University of the Visayas centennial celebration.

Nasulod sa akong huna-huna nga ang ganghaan, “pultahan’ sa Unibersidad, aron hangpon ug moabi-abi sa mga estudyante ug mga alumni nga mobalik og duaw sa ilang tambayanan sa dihang na-eskuyla pa sila dinhi kaniadto.

Mag-atubang kini sa tunga-tungang Sidlakan/Habagatan aron nga kini makita sa mga Visayanians sa mosunod pang laing usa ka gatos ka tuig.

Ako sab nahinumdoman nga kaniadto, ang mga dili maayo ug way mga basehang pagsaway ngadto sa eskuylahan sama sa pagtawag niining, “Ateneo sa Colon, eskwelahan sa pobre, ug daghan pang uban; nga nahimong dakong hagit, tahas dili sa mga pulong kondili ilaha sab makita sa ilang mga mata.

Kini maoy rason nga gitukod nato ang 8 storey building nga gipahinungod nato sa akong inahan nga co-founder ug inspirasyon nga si Inday Pining Rivera Gullas, kinsa uban ni Papa Inting, naningkamot nga ang unibersidad maka-prodyus og “kings and queens who do not wear crowns but are royals just the same”.

Sa pagpanaw ni Papa Inting niadtong dekada 70, si Eddie bagito pa nga kongresista, mao kadto ang sinugdanan sa taas niyang panerbisyo sa publiko.

Sa dihang namatay na sab si Mama Pining niadtong 1984, si Eddie mao na ang gobernador sa Sugbo ug nilingkod didto sud sa tulo ka termino.

Adtong panahona, nabutang sa akong alimpatakan ang dakong tahas kun unsaon ko pagdumala sa Unibersidad. Kun unsaon nako pagtimon, pagbugsay sa lawod aron makaapas sa paspas kaayong panginahanglan sa mga gustong makat-on.

Pinaagi sa pagpaninguha, hugot nga pag-ampo ug pagsalig kang Sr. Sto. Niño, uban sa proteksyon sa Sacred Heart of Jesus, mabinantayong si Mama Mary ug pag-ampo sa Alagad sa Diyos, Bishop Teofilo Camomot, tanang mga pabor ug hangyo nahatag gyud.

Ang 6-storey College of Medicine building sa Banilad, Mandaue gitukod aron makahatag og maayong pasilidad sa atong medical students. Atong gidawat ug giatiman ang mga lokal ug mga langyaw nga mga estudyante nga karon nidaghan na.  Ang 8-storey Inday Pining Building dunay two-floor library, ang Don Vicente Learning Resource Center.

Duna na unyay café tapad niini. Ang Gullas College of Law sab ang nag-okupar sa seventh floor,  fully- airconditioned nga moot court.  Samtang ang Inday Teresing Hall, nga gipahinungod para sa among igsuong si Teresing, usa ka modernong fully furnished auditorium nga masigo ang 400 ka tawo.

Ang bag-ong Science laboratories nag-okupar  dinhi. Ang Crime laboratory of the College of Criminal Justice Education usa karon sa gikonsiderar nga pinaka maayo sa tibuok nasud. Ang College of Education duna nay fully airconditioned classrooms.

Kaning tanan atong gibuhat alang sa tanang Visayanians aron sila makapasigarbo sa uban ug dili magmahay nga sila diha nagikan sa UV.

Kini maoy usa ka rason nganong ang usa ka Visayanian nga mogawas na sa unibersidad makalingi gyud og balik sa likud ug makapangutana sa kaugalingon nga, kinsa man ko karon? Asa man ko paingon, unsa may akong nahimo para sa akong kaugalingon, sa akong isi’g ka ingon, sa akong katilingban?

Pinaagi sa akong nakat-onan gikan sa UV, nahimo ba akong matinahuron, mapahiubsanon, makatawhanon, may kahadlok sa Diyos, manggiluluy-on? Nahimo ba akong maayong tawo? Maayong molupyo sa kalibotan? Anak sa Diyos?

Sa pagsawop sa adlaw, alang kang Dodong mahinungdanon gyud ang karakter sa tawo. Kun nakat-on siya og mga maayong gawi gikan sa UV angay niya kining ipaambit sa uban.

Sa pagkatinuod, mahimong makabaton ang usa ka tawo og daghang academic degrees, mosikad ug mahimong adunahan apan kun walay ayo ang iyang pamatasan, wala kining tanan bili. Sa ako nang gikaingon sa makadaghang higayon, kausa ra ta molabay aning kalibotana, daklit ra atong oras dinhi, ang Ginoo manuktok sa atong pultahan bisan unsang orasa. Maayo gyung andam kanunay ang atong kasingkasing  sa tanang oras.