Ang Alzheimer’s disease

Kada higayon nga malimot ka’g diin to nimo mabiyai ang imong yawe sa sakyanan,  sa hunahuna ba nimo aduna ka nay Alzheimer’s? Apan mas hatagan mo’g pagtagad ang mga mahimong risgo aning sakita. Mabatonan nimo ni, kun ikaw babaye, lapas sa 65 ang edad, adunay kaagi ang pamilya mo ani, o kaha Down’s syndrome sama sa grabeng depresyon o nerbiyos o kaha kaniadto napantok ang ulo mo.

Ug uban pang hinungdan diha sa mga panghunahuna. Ang pagkamatikod nato ini sa sayong panahon, makatabang sa paglangan nga dili kita dali mataptan sa sakit nga Alzheimer’s. Busa angay mahibaloan ang mga timailhan niini, basin anaa na ni nato o sa mga minahal sa kinabuhi:

(1) Malimtanom – Ang naglabing senyales nga may Alzheimer’s na, mao gyud ang pagkamalimtanon. Bisa’g natural lang malimot ta kong  asa to nato mabutang ang yawe, apan kun kanunay na makalimot aw lain na nang estorya. Ilabi na nga dili na kaila sa yawe bisa’g permi kini nga gigamit.

(2) Problema sa pagsulti – Usahay anaa na sa atong dila ang pung apan di mapagawas aron isulti. Kun kanunay na ning mahitabo unya dili ka masabtan sa gisulti mo, mora’g may problema na.

(3) Pataka la’g butang – Ang ubang tawo dili na makasubay diin to mabutang ang yawe o remote sa TV hapit kada adlaw. Apan ang pagpangita sa butang nga didto na diay sa laing dapit sama sa kusina o kaha sa refrigider o sa oven na nabutang, angay nga  maalarma na kita.

(4) Kausaban sa kinaiya–Kitang tanan moagi gyu’g kausaban sa pagkatawo. Labi na’g magka-edaran, relaks na kayo ang panglihok ug panghunahuna. Mora’g  binata na ang mga linihokan.

(5) Saputon kanunay – Sagad sa tawo saputon man apan kun mosangpot na sa taas nga lebel bisa’g way hinungdan, ato na ning hatagan og pagtagad.

(6) Mawa ang interest – Kada usa nato laayan sa pagtan-aw sa sine apan kun mawad-an ka na’g interest sa tanang butang, mora’g seryoso na ni.

(7) Di magkadimao ang desisyon–Pananglitan ting-init apan mag-jacket.

(8) Masaag kun molakaw – Di na katultol sa gipuy-an o sa silingan.

(9) Problema sa naandang gimbuhaton – Di na mahinultol o makamao bisa’g naandan na kining gibuhat kada adlaw, mora’g klaro na ni nga di normal.