Unsay buhaton aron makuha ang bahin sa yuta?

Ang usa ka luna o yuta nga wa mabahin-bahin, ang mga heirs o sumusunod makonsiderar  nga mga co-owners niini. Buot ipasabot nga silang tanan adunay patas nga katungod sa maong property. Apan kun ang usa sa mga co-owner gustong mokuha sa iyang bahin pinaagi sa pagpa-subdivide sa maong yuta makapugong ba niini ang ubang co-owner? Kana nga pangutana ang atong tubagon karon sa atong column.

Dear Atty. Divine,

Duna unta koy ipangutana labot sa inheritance sa akong bana nga atua mahimutang sa Palawan. Walo ni ka ektarya og namatay na ang ilang inahan niadtong 2006 apan buhi pa ang iyang papa og duha sab sila ka igsuon og ang akong bana ang kamanghuran. Pagkamatay sa ilang mama wa gyud gibalhin sa ilang pangan ang maong yuta  bisan kon gusto na unta nga kuhaon sa akong bana ang iyang share. Apan amo nalang nahibaw-an pagbakasyon namo sa Palawan nga ang iyang papa og ang iyang maguwang nga igsuon nagplano diay unta sa pagbaligya sa maong yuta nga wa masayud ang akong bana. Human namo nahibaw-i ang plano sa iyang amahan og igsuon among gipadad-an og suwat ang mopalit unta sa maong yuta hinungdan nga wa gyud mahinayon ang maong transaction. Ang gusto unta sa akong bana karon nga magtukod mi og balay sa maong yuta didto sa Palawan. Ang akong pangutana kun mamahimo ba ming motukod bisan asa namo gusto sa maong property tungod kay wa pa man gyud kini ma-subdivide? Asa  man kami nga ahensya sa gobiyerno mokuha sa mga dokumento sa maong yuta? Unsa may angayan namong buhaton aron makuha ang share sa akong bana sa maong luna? Hinaut nga imong matubag kining akong pangutana. Daghang Salamat. — Cora

Dear Cora,

Pagkakaron nga wa pa mabahin-bahin ang maong property makonsiderar silang tulo uban sa ilang papa ug duha ka magsuon nga co-owners sa maong yuta. Kun bahinon ang maong property, katunga niini ang mapunta sa share sa ilang amahan plus 1/3 sa nahibiling katunga, samtang silang duha ka magsuon aduna sila’y bahin nga tag 1/3 matag usa kanila sa katunga sa maong property. Mas maayo nga sa dili pa mo motukod og balay sa maong yuta kinahanglan nga ma-identify ninyo daan kun asa gyud ang inyong bahin pinaagi sa pagpa-subdivide daan aron kalikayan ang problema sa umaabot. Kun magkasinabot pa unta silang tulo mo-execute lang sila og Extra - Judicial Partition nga pirmahan nilang tulo unya ipa-survey ug ipa-subdivide. Apan kun ang amahan sa imong bana ug igsuon dili mosugot nga ilang bahinon ang yuta mamahimo ang imong bana nga modangop sa korte alang sa Judicial Partition. Kini aron ang korte na ang mobahin-bahin sa maong property kay basi sa atong balaod ang si bisan kinsa nga co-owner mamahimong modemanda sa pagkuha sa iyang share ug dili makapugong niini ang ubang co-owner. Samtang kalabot usab sa mga dokumento sa maong yuta, mamahimo kang mangayo og kopya sa Tax Declaration niini sa Assessor’s Office sa Palawan. Mamahimo sab ka nga mangayo og Certified True Copy sa Cadastral Award Certificate sa ahensya nga nag-issue niini o ba kaha Certified true Copy sa Title sa maong yuta sa Register of Deeds sa Palawan. Hinaut nga akong natubag ang imong mga pangutana. Thanks and God Bless. — Atty. Divine

Kun ikaw adunay pangutana, ipadala lang sa Legal Corner sa Banat News sa V. Gullas Street. Cebu City or email sa [email protected]. og akong tubagon ang inyong pangutana pinaagi sa akong column matag adlaw’ng Miyerkules ug Domingo.