Kinsay angay manubag?

Nag-iyahay karon ang kapitan sa duha ka barko – MV St. Thomas Aquinas sa 2Go ug MV Sulpicio Express Siete sa Span Asia Shipping sa pagrason niining pagsota kinsa kanila ang angay lapdosan nganong nahitabo ang trahedya sa Lawis Ledge nga mikutlo og 80 ka kinabuhi, samtang 40 pa ang nagpabiling wala hipalgi.

Sa Special Board of Marine Inquiry (SBMI) nga gihulma aron pag-imbestigar sa nahitabong pagbangga sa MV Sulpicio Express Siete ngadto sa MV St. Thomas Aquinas nga miresulta sa pagkalunod sa naulahi, migawas kining isyu kabahin sa kinsay nagsubay sa “inbound lane.”

Kining inbound lane maoy agianan sa mga barko nga mopaingong modunggo sa bisan asang pier sa siyudad.

Ang kapitan sa MV St. Thomas Aquinas nga si Reynan Bermejo mitug-an ngadto sa mga imbestigador nga ang MV Sulpicio Express Siete nag-agi sa “inbound lane”.

Mao kini ang angay sutaon sa SBMI karon kun kining pagpangilog og agianan sa MV Sulpicio Express Siete mao nakaingon sa disgrasya nga mikalas og daghang kinabuhi.

Kun tinuod nga ang cargo vessel sa Span Asia nagsubay sa inbound lane, nahasupak kini sa patakaran sa mga inter-island vessel nga paingong mosulod sa baybayon sa siyudad sa Sugbo.

Ang pagbutang og hustong agianan sa Cebu channel gituyo aron paglikay sa binanggaay.

Gikonpirmar usab sa kapitan sa laing barko, ang MV Trans Asia Nine, nga ang MV Sulpicio Express Siete nagsubay sa inbound lane. Si Kapitan Galipher Ian Faller miingon nga tungod kay inbound lane ang gisubayan sa MV Sulpicio Express Siete, mao kini hinungdan nga mi-overtake kini agi sa outbound lane.

Gihimakak hinuon ni Kapitan Rolito Gilo sa MV Sulpicio Express Siete nga inbound lane ang gisubayan sa iyang barko sa wala pa kini mabangga ngadto sa barkong de pasaheroan sa 2Go. Gipasanginlan niini ang MV St. Thomas Aquinas nga maoy mibalhin og agianan.

Ang nahitabo karon, pamahayag sa duha ka kapitan kontra sa usa.

Kinsa kaha ang angay natong tuhoan.

* * *

Wala ba kahay tulobagon ang MV Trans Asia Nine nga bisan sa distress call sa barko sa 2Go pagkalunod niini sa Lawis Ledge, wala man gyud kini mohunong.

Daghan og pangulipas si Kapitan Faller sa Trans Asia nganong wala niya imando ang paghunong aron pagtabang sa mga pasahero sa MV St. Thomas Aquinas nga naglangoylangoy na sa mangitngit nga kadagatan atbang sa Tangke, Talisay.

Angay susihon ang “liability” (kriminal o sibil) sa kapitan sa MV Trans Asia Nine nganong naka-ako kini pagbiya sa mga pasahero sa laing barko nga nalunod.

Dili madawat ang alibi ni Faller nga tungod sa kamabaw sa kadagatan, maglisod na sila og patuyok sa barko. Ug matud niya nga 5.6 nautical miles na ang iyang barko gikan sa duha ka barko nga nagkabangga.

Kun dili pa tig-a og kasingkasing si Faller, mahimo ra man niyang imando ang “full stop” ug “drop anchor” aron isunod ang “distress deployment” sa iyang mga tripulante aron pagtabang sa pagluwas sa mga pasahero nga nag-utaw-utaw pa sa kadagatan.

Sa ato pa, mas malumo og kasingkasing ang mga mananagat nga mitabang sa pagluwas sa mga pasahero, kay ni Faller nga usa ka career mariner?

Naka-ako si Faller pagpadunggo sa MV Trans Asia Nine sa pier sa Cagayan de Oro bisan sa iyang hunahuna anaa ang singgit ug hilak sa mga pasahero nga nag-utaw-utaw sa kadagatan sa Lawis Ledge.

Kun nahitabo pa nga usa ako sa iyang mga tripulante, mo-protesta ko sa gibuhat ni Faller aron iduso ang pagpahunong sa barko aron i-dispatch ang mga life saving device sa barko ngadto sa dapit sa nalunoran.

Ang akong mga higala nga nakahibalo sa gibuhat ni Faller mihulagway kaniya og daotan, apan samtang nagpadayon pa ang pagpaminaw sa SBMI sa isi’g ka habig, dili pa nato matibuok ang kaligotgot batok kaniya.

Apan dili angay biyaan lang sa kalimot ang iyang gihimo. Anaa sa atong Codigo Penal ang probisyon pagsilot sa mga tawo nga mobiya lang sa tawong nagkalisod na ug nag-ungaw sa kamatayon ang kinabuhi ug iyang nakit-an nga nagkinahanglan unta sa iyang tabang.

Dili angay pasagdan lang ang ingon niining hitabo.