Yuta nga adunay laing claimant, unsay angayang buhaton?

Nahimo nang common nga panghitabo dinhi sa ato nga ang usa ka yuta daghan ang mangangkon nga tag-iya niini ug ang mga claimant pulos sab makapresentar og mga dokumento. Aron malikayan ning maong problema mas maayo nga sa dili pa mo mopalit sa maong yuta subayon gyud ang tanang papeles niini sa Register of Deeds ug sa Assessor’s  Office pagsuta kun kinsa gyud ang nakarehistro nga pangan ug kun wa bay mga annotation ang mga dokumento niini. Laing paagi sa pagsubay sa background sa yuta mao ang pagsubay sa barangay kun wa bay laing naka-record nga claimant o sa pagpangutana sa mga tawo nga suheto sa background sa maong property. Apan unsa bay maayong buhaton kun adunay laing claimant ang imong property? Kana nga pangutana ang atong tubagon karon.

* * *

Dear Atty. Divine,

Duna mi land property sa Bohol kabilin sa among ginikanan. Sud sa dugay nga panahon gikan pa sa tuig 1962 hangtod karon, kami ang nagtikad ug giila nga mga tag-iya, kay kami man gyud ang nagbuhis. Sa dihang amo ni gipa-survey ug private surveyor nakita nga among yuta apil na sa sukod sa kasikbit. Nangawagtang na ang mga tag-iya niini ug ang mga apo na pud ang nagpatikad. Wala pa man hinoon mi kuhai og katungod sa pagka karon pero disapproved man ang among survey bisan pa man duna mi kamatuoran sama sa Deed of Sale, Tax Declaration ug pagbayad sa buhis. Unsa man ang angay namong buhaton nga dili man mi makapatitulo sa yuta.  Daghang salamat ug hinaut nga imo kung matabangan. — Alice

* * *

Dear Alice,

Daghan gyud nang kaso dinhi sa Pilipinas nga diin ang usa ka yuta daghan ang tag-iya apan kining tanan kun mangabot sa Korte magdepende kana sa ebidensya kun kinsay adunay titulo og uban pang mga dokumento nga ikapresentar pagmatuod sa ownership niini, kinsay unang nag-okopar ug ang gidugayon sa pag-okopar. Kun ang yuta adunay laing claimant  hayan di gyud  ma-approved ang pagpatitulo niini. Ang maayo nimong buhaton karon mao ang pagbisita sa Community Environment and Natural Resources kon CENRO sa inyong lugar ug imong ipasusi sa ilang records kun aduna na bay laing nag-apply og titulo sa maong yuta. Ang CENRO makagiya sab nimo kun unsay angayan nimong buhaton human madis-approved ang imong aplikasyon. Kun gusto ka nga mahusay gyud ang tanan, mamahimo kang mopasaka og reklamo sa barangay diin nahimutang ang maong yuta batok sa laing claimant niini pamasin nga kamo maresolbar. Kun dili mo ma-resolve sa barangay mas maayo nga adto mo maghusay sa Korte aron inyong mapresentar ang inyong mga ebidensya ug matimbang-timbang kun kinsa kaninyo ang adunay katungod sa maong property. Hinaut nga akong  natubag ang imong pangutana. Daghang Salamat. —  Atty. Divine”

Alang sa inyong pangutana, ipadala lang sa Legal Corner sa Banat News or email sa [email protected] ug akong tubagon ang inyong pangutana matag adlaw’ng Miyerkules ug  Domingo pinaagi sa atong column.