Mga saad sa Cambodia

(Part 1)

Siem Reap--   Niabot ko sa sentro sa turismo sa Cambodia nga way daghang gihandom ug waý klarong tumong.  Usa lang ang nabutang sa akong huna-huna--- bisitahon ang mga templo sa Cambodia nga maoy nahimong sentro sa turismo ning maong dapit.  Apan sa akong unang adlaw palang ning maong nasud, daghang butang na ang akong nadiskobre nga naghatag nako og igong hinungdan aron higugmaon ang maong lugar ug hangpon ang mga kahigayonan atol sa mga adlaw sa akong pag-istar dinhi.  Ang usa ka bakasyon nagbukas og mas lapad nga higayon aron daygon ang atong silingan nga nasud.  Giisip man nga kabus ang Cambodia apan karon—naghatag ni og dakong saad sa kalambuan.

 Adunay kapin sa 200 ka mga hotels ang Siem Reap.  Wa’ pay labot sa talaan ang mga hostel nga nagtanyag og mas ubos nga presyo.  Sa gidaghanon sa mga establisemento, sama sa mga hotel nga nabukas ning maong dapit—usa lang ang tataw—abunda ang turismo sa Siem Reap.  Ug sa akong paglibot sa lugar ug pagduaw sa daghang mga templo, waý lalis gidugok sa mga langyaw nga turista ang dapit ug sagad sa mga bisita ning maong lugar nga taga Uropa.  Ug matag usa ka tawo nga nakataak ning maong lugar, way laing mahatag nga komento gawas sa kanindot sa dapit ug kataas sa potensyal aron higugmaon pa ang lugar sa mga bisita.

Simbolo sa adunahang kasaysayan sa Cambodia ang Siem Reap.  Dinhi gipildi sa mga Khmer (ang karaang mga tawo sa Cambodia) ang mga Siamese (ang mga karaang tawo sa Thailand).  Kung basehan ang kasaysayan, napatay ni King Ang Chan si Prince Ong sa Thailand.  Ang maong kadaugan ang nakapa-atras sa mga sundawong Thai nga nikabat og kapin dies mil balik sa ilang nasud.  Si King Chan ang nagbunyag sa lugar nga Siem Reap o buot ipasabot ‘flat defeat of Siam’.   Siam ang karaang panga’n sa nasud nga Thailand.  Karon, dakong buhi ang mga templo nga nagpalibot sa Siem Reap Province ug ang matag templo adunay adunahang handumanan sa ilang kasaysayan.

Apan kun kaniadto ang pagpukan sa mga langyaw ang tumong sa mga taga Cambodia, karon tataw ang ilang tinguha—ang pagdani og mas daghang tawo aron moduaw sa ilang lugar.  Usa lang ko sa mga nadani sa pagdiskobre sa gingharian sa Cambodia.  Sukad 2003 hangtud karon, padayon ang pagsaka sa gidaghanon sa mga turista sa Cambodia ug ang Angkor Wat  sa Siem Reap ang sentro sa atraksyon sa akong pagduaw sa dapit.  Daghang salamat sa salidang Tomb Raider ni Angelina Jolie ug nahatagan og dakong publisidad ang usa ka kabus nga nasud.  Karon, paspas nga naangkon sa mga taga Cambodia ang positibong hatud sa maong salida.  Di’ ikahibong nganong sa mga lugar nga akong giduaw, adunay restaurant, gift shop ug bisan tindera nga ginganlan og Angelina Jolie.

Sakay ang ‘tuktuk’ kon sa ato pa sa Pilipinas ‘habal-habal’ mahimo na nimong maduaw ang daghang templo.  Ang nakalahi, adunay tabon ang ilang tuk-tuk, adunay libreng tubig nga gibutang sa cooler ug labaw sa tanan, nagsul-ob og helmet ang ilang mga driver.  Sa bayad nga $14 o ubos sa usa ka libo ka pesos, mahimo na nimong maduaw ang ilang mga atraksyon gikan sa pagsubang sa adlaw hangtud sa pagsawop.  Giatangan nako ang pagsubang sa adlaw sa Angkor Wat ug wa’ sipyata ang pagsawop sa adlaw sa Phnom Bhakeng temple kauban ang gatusan ka mga turista.  Sa bayad nga $10 akong naduaw ang tanang templo sa Siem Reap ug nasuta giunsa pagpreserbar sa mga taga Cambodia ang handumanan sa ilang adunahang kagahapon.

Basin makapahibong nganong dolyar ang bayad sa mga dapit, pagkaon ug mismong hotel nga akong gipuy-an.  Ang tinuod, riel ang panga’n sa kuarta sa Cambodia apan tungod sa pagdagsa sa daghang mga turista, US dollar ang sagad nga ibayad ug isukli sa mga bisita dinhi.  Ang mas nakapakugang nako, bisan ang pagkuha nimo og salapi sa ATM dolyares ang mogawas.  Di’ susama sa Pilipinas nga kung buot nimong mokuha og kuwarta nga dolyar gikan sa imong dollar account, kinahanglan pa nga moduaw ka sa bangko aron sa pagkuha sa dolyares nga imong gipatapigan nila.

Gawas sa night market nga nagtanyag og baratong mga baligya ug mga restaurant nga adunay lamian og lahing mga putahe—wa’nay mas daghan pang talan-awon sa Siem Reap.  Ang templo nga maoy nahimong testigo sa kasaysayan—maoy bida sa ilang turismo dinhi.  Apan nganong ilang nadani ang mga adunahang bisita gikan sa Uropa ug China?  Nganong nahimo nila ang pagdani sa mga molupyo nga muoban sa panon sa kalambuan pinaagi sa turismo? Nganong dako ang pagsalig sa mga langyaw nga negosyante sa usa ka nasud nga gitawag og Cambodia ?

Email : [email protected]

 or [email protected].