Sa nanlabay’ng mga semana ug buwan kanunay natong madunggan sa mga balita sa radio ug makita sa telebisyon ingon man mabasa sa mantalaan ang mahitungod sa Spratly Islands tungod sa labing awahing tension nga nahitabo sa maong mga isla mugna sa pagpanghasi sa mga sundawong insik batok sa atong mga mananagat ug sa pagsuway nila og lapas sa atong teritoryo.
Apan daghan nato ang wala pa masayod unsa ang kaagi sa maong dapit ug kun nganong giilogan ni sa mga nasud sa Pilipinas, Vietnam, Malaysia, China ug Taiwan.
Ang mga nasud sa China , Taiwan ug Vietnam nangangkon nga maoy nanag-iya sa kinatibuk-ang dapit nga gilangkuban sa kapin sa 100 reefs, islets ug ingon man islands didto sa South China Sea.
Ang Pilipinas ug Malaysia nangangkon sa kabahin lang sa maong grupo sa mga isla nga apil sa ilang teritoryo. Ang Brunei samtang dunay gi-establisar nga fishing zone nga milapas na didto sa maong dapit apan wala ni mohimo og formal claim sa isla o sa kabahin niini.
Ang maong dapit gihulagway ni nga ikaduha sa labing busy nga international sea lane tungod kay kapin sa singkwenta porsiento sa traffic sa mga supertanker moagi sa maong dapit.
Ang kaabunda sa maong dapit sa natural resources labi pa sa lana maoy usa sa dakong hinungdan nganong daghan ang interesado nga mangangkon niini.
Ang China ug Vietnam maoy giingong unang nakadiskobre sa isla niadtong 3 B.C. kun Before Christ pinaagi sa Nanyue, ang grupo sa mga molupyo sa Southern China ug Northern Vietnam.
Ang mga mangingisda sa sakop sa Old Champa kingdom nga karon naila na nga mao ang Central Vietnam giingong magpunay sab og bisita sa maong dapit aron sa pagpangisda niadtong maong panahon.
Matud sa China nga ang Qianli Changsha ug Wanli basi sa ilang mapa mao ni ang Spratly Islands nga dugay nang kabahin sa ilang teritoryo bisan panahon pa sa Yuan Dynasty niadtong 13th Century.
Ang mga misunod nga dinastiya sa China, ang Ming Dynasty ug Qing Dynasty padayon nga miisip sa maong dapit nga kabahin sa ilang teritoryo.
Ang Vietnam mibasi usab sa ilang pangangkon sa Spratly sa karaang mapa nga nagtawag sa maong dapit nga mao ang Golden Sandbanks niadtong 17th Century.
Ang Pilipinas nga nangangkong nanag-iya sa sidlakang bahin sa maong dapit nga karon atong gitawag og Kalayaan Group of Islands nagsugod sa atong claim niini pinaagi sa negosyante nga si Tomas Cloma.
Si Cloma maoy unang Pilipino nga nanimuyo sa maong dapit niadtong dekada 70. Ang claim sa Pilipinas sa maong dapit gipalig-on ni sa United Nations Convention on the Law of the Sea niadtong 1982 diin ang Pilipinas lakip sa Malaysia gihatagan og 200-mile exclusive economic zone.
* * *