Maghilak ang adlaw sa dakbayan sa Sugbo og Metro Cebu nga wa’y krimen nga mahitabo. Ingon og ordinaryo nalang basahon sa mantalaan ug madungog sa telebisyon ug radyo ang sunod-sunod nga patay. Alang sa uban, kaluha nang daan sa usa ka nagtubo ug progresibong dapit ang mga linuog nga krimen. Iresponsable ang maong obserbasyon labi na sa mga dapit sa kalibutan nga paspas ang paglambo apan wa’y dagkong krimen nga natala. Bakikaw paminawon nga di’ mouswag ang usa ka dapit kung wa’y patay matag adlaw. Labaw pang insulto alang sa matag usa kanato nga natawo ning kalibutana nga puno sa paghigugma sa kahapsay ug kalinaw.
Pormal nang gitudlo ni Cebu City mayor Michael Rama si Sr. Supt. Melvin Buenafe nga bag-ong hepe sa Cebu City Police Office. Atol sa akong pakighinabi kaniya sa programang Maayong Buntag Kapamilya, wa’y gisaad nga solusyon sa makalilisang nga krimen sa dakbayan ang molingkod palang nga bag-ong hepe. Usa lang ka butang ang giklaro sa bag-ong hepe—nga mahimong mahatagan og solusyon ang dakong problema sa kriminalidad kung magtinabangay ang katawhan. Ang maong pangindahay mao ‘sab ang pangandoy sa mga institusyon sa nasud nga wa’ y laing mahimo sa paghatag og sulbad sa mga problema nga ilang gisagubang ug buot nalang isalig ang tanan sa natural nga ka maayo sa usa ka tawo ug sa komunidad.
Kung nagtuo ang mga pulis nga mopatigbabaw ra ang kalinaw pinaagi sa paghagit sa katawhan nga motug-an kinsa ang kriminal o kinsa ang utok sa krimen, sama rang ilang giangkon nga wa’ silay mahimo sa pagsulbad sa problema kung wala ang katawhan. Kung ilang giisip nga masolusyonan lang ang problema sa kriminalidad pinaagi sa tabang sa mga tawo, sa unsang rason pa nga may mga pulis ‘ta nga gitahasan sa maong trabaho? Sa unsang rason pa nga mosalig ang katawhan sa presensya sa mga pulis sa atong palibot? Sa unsang paagi pa madani ang katawhan sa pagtabang nga mahapsay ang syudad gawas sa tinud-anay ‘sab nga serbisyo sa mga gitugyanan sa kalinaw ug kahapsay sa palibot.
Apan usa ka punto ang gipanghimug-atan sa bag-ong hepe. Matod ni Buenafe, luyo sa sunod-sunod nga kaso sa ambush ug patay, ang labing mahinungdanon nga paspas nga nasulbad ang krimen pinaagi sa pag-ila sa mga suspek ug pagpasaka og kaso nila. Kung imong tan-awon, makapalipay ug makapasalig sa atong mga pulis ang maong matang sa obserbasyon ug prinsipyo. Apan kung imong tan-awon ang pikas nga bahin, nagpasabot ba ‘sab ni nga di’ problema ang krimen basta mahatagan lang og hustisya ang mga tawo nga nabiktima o ang ilang pamilya nga nailo tungod sa wa’y puangod nga pagpatay sa maong mga biktima?
Sa bisan unsang anggulo og sa bisan unsang linguwahe, sa bisan unsang nasud o kaliwat, dili mahimong tukma o sakto ang pagkutlo sa kinabuhi sa laing tawo. Mobalik ‘ta sa atong mga nakat-onan sa bata pa ‘ta—ang Diyos lang nga maoy nihatag sa kinabuhi ang may gahum sa pagkutlo niini. Ang nahitabong mga krimen sa Sugbo nagpakita lang sa duwa ni Satanas. Bisan pa sa pagtaral sa mga akusado ug pagpahamtang kanila sa mga tukmang silot, dili ni igo aron mahibalik ang kinabuhi sa mga tawo nga ilang gipukan. Ang solusyon sa kriminalidad sa Sugbo mao ang pagsumpo sa mga ugat sa problema— ang kakabus, ang pagkagusbat sa moralidad ug ang pagkadaot sa respeto sa tawhanong katungod. Kung buot nimong tawgon nga ambush capital ang Sugbo, ikaw ra ang mag-igo. May katungod ka sa pagbutang og titulo sa mga nahitabo karon sa imong palibot.
* * *
Email: rico_lucena@abs-cbn.com or ricolucena@yahoo.com