Martial law (2)

Unsa may sala sa Archdiocesan Shrine ni Sr. San Vicente de Ferrer sa Bogo nga gi-apil-apil man kini sa pamolitika sa mga Martinez.

Naluoy ko ni Msgr. Jojo Dosado nga nahikasab-an ni Cardinal Vidal tungod lamang sa malisyoso nga pagpublikar sa usa ka video footage sa Youtube nga naglambigit sa negosyanteng si Mariquita Salimbangon-Yeung.

Wala ko makakita sa footage, apan sa pasangil nga nanggawas sa pamantalaan nagkanayon nga namutang kini ug ang igsuong si Kongresista Benhur Salimbangon og mga campaign materials sa altar.

Ang Artsidyosesis napugos pagpatabon sa altar aron dili una ipagamit samtang dili pa makonsagrahan og balik ni Cardinal Vidal o bisan kinsang Obispo Awksilyar sa Sugbo.

Sa usa ka pamantalaan kagahapon, si Mariquita mipasabot nga wala siya sa simbahan sa dihang nahitabo ang giingong pagpamutang og campaign materials ibabaw sa altar.

Kun mao kini, nganong pugson man og patuo ang publiko nga buhat kadto ni Mariquita? Unsa man ang tuyo sa mga Martinez ?

Tungod ba kay si Mariquita maoy nakita nilang dakong kaatbang ni incumbent Mayor Junie Martinez mao nga mohimo na lang sila og mga butang nga makapadaot sa pagka-tawo ni Mariquita?

Apan bisan pa og nahitabo ang pagpamutang sa mga campaign materials ibabaw sa altar, nganong himoan man gyud og eskandalo?

Maayong masayod ang mga Martinez nga tungod sa ilang gihimo nakahatag kini og dakong kadaot sa Simbahang Katoliko sa Sugbo. Kay kun ako pay nahimutang sa sapatos sa kontra sa mga Salimbangon, pasagdan ko ang nahitabo isip respeto (kana kun may respeto) sa Simbahan.

Ang pulong respeto maoy makapatunhay sa relasyon sa usa’g-usa. Kun aduna pa unta kining pulong respeto kanilang mga Martinez , dili tingale makulatahan sa ilang mga bayolenteng supporters ang photojournalist nga si Alex Badayos sa miaging eleksiyon.

Kun mao kini, kanang plano ni Benhur nga ipapuhag ug padis-armahan ang mga sakop sa Bogo Anti-Crime Task Force sa mga Martinez maayong suportahan. Tingale’g mahisama lamang hinuon kana sila sa mga civilian volunteers sa Maguindanao nga gihimo lang og private army sa mga Ampatuan.

* * *

Dili nako masabtan nganong balikbalikon ni Mayor Tomas Osmeña ang isyu mahitungod sa pundo sa miaging ika-23 nga Association of Southeast Asian Games nga gihimo dinhi sa Sugbo, kun pangutan-on kini kabahin sa iyang gastoso nga lifestyle bisan sa P30 mil niya nga suweldo.

Giinsister sa mayor nga mao (kuno) nga gusto ni Jonathan Guardo nga modaog pagka-kongresista sa south district aron kun mahimo na kining miyembro sa Kongreso, maka-pressure na kini sa PSC nga i-drop ang kaso.

Unsa man diay ang iyang nahibaw-an? Nakasulay na diay siya niini nga gi-pressure siya? O mi-pressure siya? Ang iya kahang igsuon nga si kanhi Sen. Serge Osmeña?

Basin makasulti siya niini tungod kay iya kining nabuhat sa kaso sa iyang anak nga si Miguel Osmeña nga gireklamo sa amiga sa iyang uyab kay nanghulga ug nang-harass.

Kumusta naman ang kaso? Nganong wala man mo-aksiyon ang kapolisan sa Mabolo?

Kay anak sa mayor ang nalambigit, motak-om diay ang baba sa mga polis?

Kinsay mi-pressue nila?

Ug nganong dili man siya modirekta og esplikar sa mga tawo kabahin sa iyang luho nga kinabuhi? Nganong ibalikbalik niya’g tubag dili government funds ang nausik sa iyang lifestyle bisan nagpuyo siya sa tag P30 mil matag bulan nga balay, nagsakaysakay og Volvo nga hilabihang kamahal, nagbayad og minilyon dolyares nga health insurance, nagpa-eskwela ni Miguel sa Amerika?

* * *

Ang Korte Suprema adunay gahum nga maka-review kun paigo ba ang “factual basis” sa proklamasyon sa martial law o suspension sa prebilihiyo sa writ of habeas corpus o ang paglugway niini, ug kinahanglang mopagawas og desisyon sulod sa 30 ka adlaw sukad sa pag-file niini sa bisan kinsa nga “citizen” sa nasud.

Ubos sa maong probisyon gitataw nga padayon ang pagpatuman sa Konstitusyon, ang mga korte ug asembliya sa mga lehislatura magpadayon bisan ubos sa martial law. Ang martial law dili usab maghatag og hurisdiksiyon sa military courts ug ubang ahensiya ngadto sa mga sibilyan, o ang automatic nga pagsuspenso sa writ.

Timan-an usab nato nga ang pagsuspenso sa prebilihiyo sa writ of habeas corpus ma-aplay lamang sa tawo o mga tawong gikiha og kasong rebellion o mga offenses nga konektado sa invasion. Atol sa suspension sa prebilihiyo sa writ, bisan kinsa nga gidakpan o gipriso kinahanglang kasohan sa korte sa dili pa molapas ang tulo ka adlaw. Kun molapas, kinahanglan siyang buhian.

Dili lisod sabton ang Section 18 sa Article VII sa Konstitusyon.

Ang mga dinakpan atol sa martial law tungod sa kasong murder subay sa giingong gihimo nilang rebelyon mahimo usab nga makapiyansa tungod kay walay balaod nga nagpugong sa mga akusado nga makapiyansa bisan panahon sa martial law. Sumala sa mga kasong gidesisyonan sa Korte Suprema, ang murder mahimong incidental sa krimen nga rebelyon, busa aggravating circumstance (makapagrabe sa silot).

Apan ma-aplay lamang kini nga “rule” kun ang murder nahimong complex crime sa rebellion. Ang buhaton lamang sa mga akusado, ilabi na ang mga Ampatuan mao ang pagprobar nga ang buhat pagpamatay subay sa gihimo nilang pag-rebelde sa kagamhanan sa nasud.

Sa tan-aw ninyo, kadtong 57 ka tawong gipamatay – apil na ang 30 ka sakop sa media – gipapatay sa mga Ampatuan tungod sa ilang pagrebelde sa nasud? Dili kaha gipamatay kadtong mga sakop sa miyembro sa karibal nga pamilyang Mangudadatu aron pagpugong nila pinaagi sa bayolenteng paagi aron dili makasakbang nila sa eleksiyon sa 2010?

Ang warrantless arrest nga gihimo sa mga tropa sa kagamhanan kuwestiyonable kaayo tungod sa giingon sa Batakang Balaod nga bisan adunay martial law, padayon nga nag-operate ang mga korte. Kun padayon nga maka-operate, nagpasabot kini nga ang gahum sa hudikatura (judicial power) sa mga korte dili mapapas ug dili mailisan sa gahum military ug dili makatugbang o makalabaw ang mga court martials.

Wala usab itugot ang warrantless search bisan panahon sa martial law.

Kun mao kini, unsa kahay mahitabo nianang gatusan ka mga armas nga nakaplagan sa mga Ampatuan? Ubos ra ba sa lagda, ang mga butang nga makuha sa mga awtoridad sa wala itugot nga warrantless search, “inadmissible in evidence.”

Apan maayong masayod kita nga lisod iprobar “beyond reasonable doubt” ang krimen nga rebellion. Kun makonbikto ang mga Ampatuan, dali usab silang luwason sa gobyerno pinaagi sa “amnesty” tungod kay usa kini ka “political crime” nga mahimong hilison kun gustohon sa kasamtangang pamunoan.

Wais gyud kini si Pres. Arroyo, noh?