Kataposan nakong pamalit sa Marina Mall, ang gipatak-opan ni Lapu-Lapu City Mayor Arturo Radaza, gipangutana ko sa tindera duna ba koy 50 sentabos. Nilingulingo ko human nikuot sa bolsa. Hilaw ang pahiyom ug mapanagan-on siya nga nitunol nako sa sukli nga may lima ka 10 sentabos. Ang kakugang sa akong dagway sa kagagmay ug kagaan sa mga sensilyo nakapabuhi sa iyang katawa ug sa ubang kustomer nga nagtan-aw namo.
Nibiya ko sa stall nga naghunahuna unsay akong mapalit sa mga sensilyo. Nakaabot na lang ko sa bay wa pa gyod koy baligya nga nahunahunaan. Maong nanawag dayon ko sa akong mga kaila nga may mga tindahan. Ilang gidasonan ang akong kahadlok: Wa nay mapalit ang akong sensilyo nga 10 sentabos. Di lang karon. Kun dili sa nangagi pang katuigan.
* * *
Ang imong singko sentabos niadto makapalit na og tulo ka linung-ag nga saging hinog. Ang tiratira nga 10 sentabos niadto tag-peso na karon, gawas nga labihan nang nihita. Ang kending Señorita nga taglima singko (P0.05) niadto di na igkita karon. Ang tag 25 sentabos nga mga kendi niadto tag-tulo dos (P2) na karon, sa ubang tindahan P0.75 nang buok.
Mas naguol kong naghunahuna sa kaubos na sa ang-ang nga gihagsaan sa atong mga sensilyo dihang nakigsulti sa mas hamtong nakong kasilinganan. Sa ilang kabatan-on, tagsa ka dako pang pandesal; karon ang tag-P2 mora nang gapas kagaan. Ang P0.05 nga Bobot (mani nga pinutos og de kolor nga asukar) usa na kumkom sa una; karon ang putos nga tag-P0.50 duha na lang ka lugas.
Mahibung ka pa ba nganong magpasad na lang sa dan ug nga wa na gyoy bisan usa, bisan gagmay pang mga bata, nga maghago pagpamunit sa mga sensilyong singko, 10 o 25 sentabos nga nangahagbong ug nagpasad sa kadalanan?
* * *
Di na bag-o ang nakaplagan sa labing uwahing survey sa SWS nga, tungod sa nagkadaghang nagkalisudlisod ug gipanggutom, mas gipahugtan pa sa mga Pilipino ang ilang bakos:
* Sa gagmay pa, kaming kabos nga mga tinun-an mamalit og tag-P0.05 nga pan nga “Bahugbahog” nga among ingkibon dungan sa pag-inom og daghang tubig aron mas daling makabusog;
* Nagkadaghang mga pamilya nga nagpasalamat sa tinughong nga mas barato sa lugaw (kay bahaw may sabwan inay lab-as nga bugas) ug champorado (kay mahal mang tableya) apan kun daghanan lag asukar mas makapatagbaw sa kagutom;
* Si Urban Poor Leader Edward Ligas nibutyag nga kasagaran sa mga iskuwater nagpalaban sa noodles, buwad ug daghang kan-on; ug
* Mga silingan nako sa Pasil niadto, sa wa pa makaplagi ang lamiang “buwa” (pagpahid sa manteka sa kinuposan nga namilit sa kawa), magkupot sa duha ka pikas sa puso, ang pikas sa ilang tuo maoy kan-on samtang ang pikas sa wala maoy sud-an.
* * *
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com