Angay lang

Duna kuno’y mga nag-iya og kayutaan nga sakmiton na sa hingpit sa City Hall nga modangop sa korte aron nga magpatabang nga dili mahinayon pagsakmit ang ilang kabtangan.

Aw, ang tanang mga tawo wala man did-i nga makapasaka sila og kaso sa hukmanan apan ang pangutana kun magmalampuson ba sila sa ilang tinguha, mora’g imposible.

Leksyon na kini ninyo. Una, anaa sa balaod nga kadtong katigayonan nga dili buhisan sa ilang mga tag-iya, mahimong ibaligya sa kagamhanan.

Kini aron nga ang halin sa pagsubasta sa maong mga yuta magamit nga mabayran ang wala kabayri nga buhis.

Ang tag-iya sa maong mga yuta nga gisubasta, may katungod gihapon nga mopalit pagbalik sa ilang katigayonan sulod sa usa ka tuig gikan sa pagsubasta.

Siyaro na man usab kun sa maong higayon nga gitanyag kanila sa kagamhanan nagpasagad na lang sila. Anugon kaayo kay karon lang bag-o, moabot og subra sa tulo ka hektarya ang kayutaan nga ang titulo balhinon na sa ngalan sa dakbayan.

Alang kanako, husto lang nga sakmiton kining maong kayutaan kay ang mga tag-iya niini nagpahimulos sa kaayohan gikan sa kagamhanan, unya dili mobayad og buhis?

Ambot, daghan pa g’yod kaayo ang wala makasabot nga gikinahanglan ang pagbayad og buhis ngadto sa kagamhanan.

Unsaon nato pagbaton og mga proyekto nga kapahimuslan sa kadaghanan kun dili kamo mobayad og buhis?

Asa man og isweldo ang gobyerno sa atong mga magtutudlo sa publikong tunghaan, kapolisan, mga basurero, ug sa ubang gastohan kun walay buhis?

Kun ang inyong mga balay-patigayon mag-ungaw sa kakuyaw kay dunay sunog sa duol, kinsa ang mopawong sa kayo? Ang tigpawong sa mga sunog dili ba gisweldohan gikan sa buhis?

Pananglit diha sa inyong mga balay-patigayon dunay mangawat, asa man kamo modangop? Dili ba adto sa kapolisan. Kun madakpan ang nangawat unya pasakaan kini og kaso, dili ba ang moatiman niini ang government prosecutors ug huwes?

Unsa may ikasweldo sa kagamhanan sa kapolisan, sa mga piskal  ug sa tigbantay sa prisohan aron ang nangawat sa inyong balay-patigayon dili makaeskapo kun dili kamo mobayad og buhis?

Kon magsakay ka sa imong kotse, unya magsubay ka sa karsada nga gipangsemento, dayon moagi ka sa mga flyover, mahimo kaha kining maong proyekto kun dili mobayad og buhis ang katawhan?

Alang niadtong mga tawo nga dili mobayad og buhis, hinuktuki ninyo og gamita ang inyong utok aron sa ingon, makatampo kamo paglambo sa atong nasud.

Ako gani, ang akong sweldo sa The Freeman ug sa radyo DYLA, nagbayad ko og kapin sa P3,000 matag buwan alang sa withholding tax. Kamo pa kaha ang dili mobayad?

* * *

Uy, hapit na man diay sab ang Broadkasters Month! Sugyot lang kining ako, nindot g’yod unta kadto nga dili ra kay lingaw-lingaw ang himoon sa mga opisyal sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas. 

Mas nindot unta kadto nga magpasiugda kamo og mga “refresher courses” kabahin sa news gathering, news writing techniques, unsaon paghimo og maayong interview ug uban pa.

Dili ikalimod nga daghan pa kaayong mga reporters nga kuwang og kahibalo sa paghimo’g balita, pag-interview ug pagpangita’g maayong balita.

Mao na nga daghan sa mga reporters kun motambong og mga press conference dili g’yod magtingog. Magsalig lang sa ubang reporters nga maoy magsigi og pangutana.

Ang husto mao kanang gitawag og “Give and Take.”