Makalilisang ang pahibawo sa Fire Arms, Explosives, Security Agencies, Guards Supervisory Section o FESAGSS sa rehiyonal nga buhatan sa kapulisan nga kapin sa kinse mil ka mga armas dinhi sa Central Visayas ang wala pa ma-renew ang lisensya. Wala na masayod ang maong buhatan unsay gidangatan sa mga armas nga wala pa ma-report sa ilang buhatan aron ma-renew ang mga lisensya. Mas pang gikabalak-an karon nga basin gipamaligya na ang mao nga mga armas ug maglisud na pagsubay kung kinsa na’ay naghupot ini.
Dako ang posibilidad nga gigamit na ang maong mga armas sa ilegal nga paagi. Dili halayong gigamit na ni sa pagpanulis o dili ba kaha pagkutlo og kinabuhi sa ubang tawo. Ug karong umaabot nga piniliay, mas pang naalarma ang otoridad nga basin motugpa sa dautang mga kamot ang nagkadaiyang armas kansang lisensya wala pay renew. Adunay kapin sa traynta mil ka mga legal nga armas ang ania sa Central Visayas karon apan kapin sa katunga ini ang wala pa ma-renew ang lisensya. Matud sa FESAGSS, wala sila magkuwang sa pagpahibawo sa mga naghupot og armas nga napupos na ang lisensya sa ilang mga armas. Gipadad-an na og suwat ang mga nanag-iya ini aron sila mahinumdum sa ilang katungod ug responsibilidad sa paghupot og armas de fuego.
Giingong nagnihit na ang baynte pesos ug usa ka gatos ka pesos nga kuwartang papel sa mga bangko karon. Gikabalak-ang nagsugod na paglihok ang mga politiko nga buot mamalit og boto karong piniliay. Dili lang dinhi sa Sugbu nahitabo ang pagkuwang sa mga kuwartang papel, apan lakip na sa ubang lalawigan sa nasud. Matud pa, nagplano na usab ang ubang mga politiko, labi na ang midagan sa taas nga posisyon, unsaon pagpang-apod-apod sa mga salapi sa nagkadaiyang lungsod. Ang maong kuwarta maoy gituhuang ipamalit og boto. Matud pa, nagsugod na og "dry run" ang mga batos-batos sa mga politiko unsaon pagbiyahe sa dakong kantidad sa salapi nga dili mabara o masumpo sa otoridad, ilegal nga mga grupo o mismo sa ilang kaatbang sa politika.
Karon palang, nanimaho na ang salapi nga gamiton sa nagsingabot nga piniliay. Ingon ini nalang ba ang senaryo sa matag piniliay nga kuwarta lang ang iparang sa huyang nga prinsipyo ug baruganan sa kadaghanan sa mga botante? Hangtud karon, wala pa gihapon mausab ang panlantaw sa mga kandidato sa pagkatawo sa mga botanteng Pilipino bisan pa og naglanoglanog ang panawagan ug pagpahinumdum sa pribadong hut-ong sa katilingban nga walay padulngan ang Pilipinas kung padayon gihapong mamalit og boto o magpapalit sa boto.
Apan ang mas gikabalak-an karon sa ubang mga kandidato, mga botante ug mismong mga magtutudlo mao ang giingong pag-butho sa mga goons o armadong mga tawo sa lain laing dapit, aron maoy mohulga sa mga botante ug mismong sa pikas partido. Dili lang sa mga lungsod sa Sugbu giingong nidagsa ang mga armadong mga tawo, apan mao usab ni reklamo sa uban pang bahin sa nasud. Karon palang, may mga dapit nang nahulga ang kahapsay ug kalinaw sa ilang dapit. Ug samtang nagkaduol ang adlaw sa piniliay, mas nagkalapad ang posibilidad nga mabuling-bulingan ang integridad sa piniliay sa nasud.
Buhaton sa ubang kandidato ang tanan, ma legal man o dili aron lang masiguro ang kadaugan. Karong piniliay, imong ma-obserbahan ang nagkadaiyang diskarte sa mga politiko aron lang makab-ot ang tinguhang makaserbisyo sa katawhan. Apan ingon ini ba gyud ka hugaw ang himuon sa usa ka tawo kinsa niatubang sa katawhan ug nipasigarbong may limpyo siyang tinguha ug konsensya aron serbisyohan ang katawhan? Ingon ini ba gyud ka hugaw kanunay ug ka ilegal ang labing mahinungdanong adlaw sa usa ka nasud nga may kagawasan ug demokrasya?