Inter-sitio clean up vs dengue maoy sulbad

Dili pa gyud matugkad nganong mura og dulot sa kabugokan ang kasuko ni Kongresista Emilio Macias (Negros Oriental) nganhi kanatong mga Sugboanon.

Dili ug dili gyud siya mosugot nga himuan og public hearing dinhi sa Sugbo ang tulo ka balaudnon nilang Kongresista Antonio Yapha, Simeon Kintanar ug Clavel Asas-Martinez nga gitumong pagtagodtagod sa Cebu.

Nasuko siyang Kongresista Luis Villafuerte (Camarines Sur), labaw sa technical working committee nga nagtuon sa balaudnon pagbahinbahin sa Sugbo ngadto sa tulo ka probinsiya.

Kay si Villafuerte miingon nga posibleng mohimo og public hearing ang iyang komitiba dinhi sa Sugbo, nga bulag sa gihimong public hearing didto sa kaulohan nga pipila lamang sa mga Sugboanong mga lider ang nakatambong.

Miingon si Macias nga siyay adunay "final say" kun himuon o dili ang public hearing dinhi sa Sugbo tungod sa iyang argumento nga ang komitiba ni Villafuerte kinahanglang mo-report kaniya isip siyay tsirman sa House committee on local government nga, matud niya, mother committee sa technical working committee.

Kun mao kini ang "line of reasoning" ni Macias, mahimo ra diay'ng supakon ni Villafuerte ang desisyon ni Macias ug himuon ang public hearing dinhi sa Cebu. Kay matud niya kinahanglang mo-report, kun mahitabo ang ikaduhang public hearing, i-report lang kun unsay nahitabo ngadto kang Macias.

Apan, balikbalikon lagi nato, unsa man gyuy gikalagotan ni Macias natong mga Sugboanon nga nagbuotbuot man siya ug iyang komitiba pagtagotago og public hearing didto sa Manila kabahin sa Sugbuak?

Tungod sa tinikasang pag-handle sa Macias committee sa Sugbuak bills, daghang mga sektor nga supak niini ang wala makapartisipar sa public hearing kay wala mahibalo. Maayo hinuon ning ingon niini ang hinandolan ni Macias sa Sugbuak bills.

Kun mapasar ang mga pro-Sugbuak measures sa Kongreso ug idayon ang pagtagodtagod sa Cebu, mahimong kuwestiyonon sa korte ang kabalido unya sa balaod tungod sa pag-agi niini sa depektoso nga proseso ug grabeng abuso sa awtoridad ni Macias ug sa iyang komitiba.

Depektoso, kay sama pananglit sa public hearing nga didto sa Manila gihimo bisan ang Cebu ang giplanohang tagudtaguron.

* * *

DENGUE. Mitingog ang usa ka siyentistang Pilipino nga tua na magbase sa Alemanya kalabot sa pagkuyanap sa sakit nga dengue dinhi sa Sugbo.

Si Dr. Milagros Mahilum Greif nagkanayon nga ang adunay pagtuon nga gihimo ug nasayran nga ang mga vulcanizing shops nakatampo sa pagdaghan sa mga lamok nga nagdala og dengue.

Kun nakakita kamo sa mga vulcanizing shops, magbaton kini sila og pinutol nga ligid nga pundohan og tubig nga gamiton nila pag-ila kun buslot ba og dili ang ligid nga ilang tapakan ug paglimpyo mismo sa ilang trabahuong ligid.

Sa ato pa, angayan diay'ng moaksiyon ang atong City Health Department pag-regulate nianang mga vulcanizing shops dinhi sa Sugbo, aron idili na ang pagpundo og tubig sa mga ligid nga mahimong kaitlogan sa mga lamok nga magdulot og dengue.

Dili lang kay kana ra, adunay mga dagkong kompaniya nga nagbaton og mga hilis nga ligid. Mahimo usab silang badlungon aron kamenusan ang ka-itlogan sa mga lamok.

* * *

FOGGING. Matud pa ni Greif nga ang fogging makapatay lamang og 10 porsiyento sa mga gulang na nga lamok.

Apan walay garantiya nga ang fogging nga gamitan og gasolina ug kemikal makapatay sa itlog ug larvae sa lamok.

Si Greif miingon nga maka-develop lang hinuon og chemical resistance sa mga lamok ang fogging. Sa ato pa, bisan unsaon nato og pabuhot sa aso nga may isog nga kemikal, kitay na lang mga tawo ang malipong og singo, pikatan lang kita sa mga lamok.

Sa ato pa, dili gyud diay epektibo ang fogging sa kampanya batok sa dengue.

Apan nganong ganahan man kaayo ang mga opisyal sa lokal nga kagamhanan, sama ni Konsehal Christopher Alix, nianang fogging.

Nasayod silang dili epektibo ang fogging tungod kay pikatan lamang kana sa mga lamok, apan maghinamhinam ang mga opisyal og order sa kemikal nga ipa-aso sa mga lamok.

Mas dali man gud ang komisyon o kikbak sa fogging nga mamalit man gyud og kemikal. Ang konsehal nga responsable sa resolusyon pag-alokar og budget para sa fogging chemicals segurong makadawat og tinagotagong regalo gikan sa kompaniyang palitan sa kemikal.

* * *

CONTEST. Walay kuwarta kun ipatuman ang subsob nga pagpanglimpyo kay walay klarong direksiyon ang pundo kun lutsan og budget sa lokal nga kagamhanan.

Diay maayong sugyot ay, kanang budget sa kemikal maayong i-premyo na lang og Inter-Sitio Anti-Dengue Neighborhood Clean Up Contest. (Suggestion ra na ha).

Sama pananglit napulo ka balay nga magsilingan o usa ka bloke nga magsilingan mahimong maghiusa ug moapil isip usa ka entry sa contest.

Kinsay mahukmang labing limpyo nga silinganan maoy mapremyohan.

Himuon kini dili lang pud maka-usa ra o sa panahon nga modaghan og balik ang patyon sa dengue. Pirmehon kini hangtod mahimo nang batasan sa magsilinganan ang paglimpyo aron kalikayan ang sakit nga dengue bisan wala nay premyo.