Huni sa kalanggaman

Human sa 30 ka tuig nga wala na ko mahiduaw sa among dapit sa Sityo Kandangas, sakop sa baryo Caduawan, lungsod sa Tabogon, mura’g giluparan og buntog ang akong kasingkasing sa tumang kalipay diha nga nahiabot na g’yud ko sa banika nga maoy una ko nga namat-an og kahayag.

Ang maguwang ko nga si Day Celing hagbay ra usab nga nabiyuda ug nag-inusara na lang nga nagpuyo sa kabiling balay.

Ang iyang upat ka anak, pulos na usab nangaminyo. Ang lain ko nga magulang lalaki, si Do Juan, nga maoy gibuligan sa suwerte namong tulo ka magsuon, hilabihang haruhaya na g’yud ang kahimtang uban sa iyang pamilya.

“Maayo kay nakahunahuna ka’g duaw sa banika, Fred...!” ni Day Celing nga maila na sa panagway ang daghang katuigan nga iya na nga nalatas sa pagpakabuhi ug maoy nag-amuma pagtikad sa kabiling luna sa banika.

“Gimingaw ko sa tingog sa kalanggaman, Day! Ug nagpasalamat ko nga bisan sandaw ug nangaupaw na ang kakahoyan sa kasikbit nga kabungturan sa Kandangas, ania pa gihapon ang labong nga kakahoyan sa atong banika...!” ug nagtapontapon ang akong panan-aw sa dagko nga kakahoyan sa among banika.

“Oo, Fred! Gituman lang nako ang imong tugon nga ipreserbar g’yud ang atong kakahoyan sa banika! Puyra buyag, ania gihapon ang kalanggaman sa atong banika! Sige, Fred, andaman tika’g tinibuok bisaya nga manok nga lamasan lang nato og tangad...!”

Nakapahiyom ko nga mikihat kang Day Celing. Isip usa ka fictionist literary writer ug magtatampo sa mga mantalaang binisaya, ilabi na sa Banat News, gusto ko nga mohanggap og lab-as nga hangin sa banika ug madungog ko ang gikamingawan nga tingog sa kalanggaman ug yawat na lang ‘sab nga makakaplag ko’g tema sa usa ka obra-maestra nga sugilanon.

Maoy hinungdan nga midalikyat ko’g duaw sa among banika sa sityo Kandangas.

Ug ning buntaga, wa g’yud ko mapakyas. Nabati ko na usab ang nagkadaiyang tingog sa kalanggaman, sama sa tamsi, panaguto, purokpurok, tagmaya, bangkiyod, sal-ing, galansiyang, pukpok, antulihaw, banog, tukmo, manatad, punay, siloy, alimukon, buntog, gitgit, tikarol, uwak, tuktor, kukok, pirot, turukpiyo ug tigso.

Pagkananoy sa tingog sa kalanggaman nga dili ko gayud mabati didto sa magahob nga dakbayan.

Nakahukom ko. Isugyot ko kang Day Celing nga ipreserbar gayud ang kabilin nga kakahoyan sa among banika aron himuon kining sanktuwaryo sa kalanggaman. (Kataposan)