Komedyante gipatakdan pagka-ungo

Panadtaran, San Fernando, Cebu (Matag Domingo)

Gibati na usab og kakulba si Pelonio ning mga orasa karon sa kahaponon kay sayod siya nga human niining kahaponon mopuli na man sad ang kilom-kilom ug kini nagpasabot nga ngitngit na pud ug ang mga ungo dinhi sa ilang balangay molihok na pud sa pagpangabat. Mao kini ang nakahatag karon og kabalisa ni Pelonio kay alang kaniya mora’g gidumtan siya sa duha ka mangtas nga ungo.

Maayo lang gani kay duna siya’y pangontra sa ungo ug kini mao ang hait kaayong pinuti nga dunay sagol boronse sa tumoy. Kabilin kini sa iyang tatay Karyo nga taudtaud nang namatay. Gawas sa pinuti, gibinlan pud siya’g librito nga puno sa gisulat nga orasyon.

Halos iya nang namemorya ang mga orasyon ug duna siya’y pahinungod niini matag abot sa kilomkilom. Mangadye si Pelonio nga magluhod sa atubangan sa ilang altar.

Duna siya’y asawa apan mibiya kini kaniya dihang iya kining gitamparos kay iyang hiabtan nga nakighinabi sa usa ka ulitawo nga batan-on dinhi sa ilang sityo. Abubhoan man gud siya ug dili siya gusto  nga duna pay laing lalaki nga ikahinabi ang iyang asawa kun dili siya lang gyud, bisa’g way gibuhat nga daotan apan alang kaniya dili gyud maayo sa usa ka asawa nga makig-estorya og lalaki kay peligro kaayo.

Ug karon nag-inusara na lang siya ug ang kalingawan karon mao ang pagpunay’g atang ug unya kun moabot na ang mga ungo, iya dayon silang lutoson ug panigbason. Kausa, iyang gilutos ang nagsige’g wakwak didto sa tumoy sa tugas. Iya kining gisinggitan, unya taudtaod mitugpa ra gyud ang wakwak. Usa ka tawo nga labong kaayo’g buhok ang mibarog atbang kaniya nga gusto nang modasmag kaniya. Dinhi nagdumog sila sa mangtas.

Ug kay kusgan si Pelonio nalupig niya ang mangtas ug misamot kini dihang giyamyam na niya ang orasyon panguntra sa mga ungo. Midagan ang ungo nga mora’g naluya ug maong iya kining gilutos. Nakita pa kini niyang nagwarawara sa kamot ug unya mora’g gisayawsayawan siya nga mora’g bugalbugal. Pero, nalisang gyud ang ungo kaniya kay wala na man magpaduol.

“Kinsa gyud kaha nang duha ka mangtas dinhi sa ato, ha, Bay Biktoy?” ni Pelonio pa ngadtong Barako nga higala niya. Gingalanan kini’g Barako kay hili’g kaayong manglili sa mga banyo diin dunay maligo nga babaye. Maminyo man og madalaga, iya gyud kining lilion. Kausa, gisinggitan siyang Kolas, ang pinaka siaw ug komedyante dinhi sa sityo Sabay-Manok. Gikomedyahan siya ni Kolas ug kahilakon si Barako sa pasiaw ni Kolas. “Sus, nimo, Barako, ako pa nimo, mangita ka nag babaye nga imong minyoan, aron di ka na magsige’g pamuso. Tan-awa ra gyud nang imong nawong  kanunay lang maigo sa komo sa bana o di ba uyab sa imong pamusohan, he, he, he...” miagik-ik si Kolas.

Unya sa sunod nga gabii, may gilutos na pud si Pelonio og usa ka mangtas. Misukol kini apan igo lang kini niyang gikuptan ug wala na makabuhi. Iyang gidala sa barangay hall ug pagka-buntag mibalik sa normal nga hitsura niya ang ungo. Uy! hala, si...si..si Kolas diay ang mangtas nga ungo! nagkanayon ang mga silingan. Si Pelonio nga amigo ni Kolas nangutana, Bay Kolas, ikaw diay ang ungo?”

“Dili, bay, uy, gipatakdan lang ko...si..si Barako ang ungo ug kadtong imong gikabugno adtong miaging gabii siya to, bay...” ni Kolas. “Bay, ayaw tawon ko ninyo unsaa ha. Patambali lang ko aron mawala ning akong pagka-ungo. Bag-o pa man kong natakdan!”

Naluoy si Pelonio kang Kolas kay kini ra ba ang makalingaw dinhi sa ilang sityo sa iyang tistis ug pasiaw. “O, sige, Bay,” ni Pelonio pa. “Ugma dad-on tika sa amigo nakong albularyo, ug patambalan tika...”

Ilang gipangita si Barako apan wala na kini sa ilang balay, milayas kini ug ang ilang balay gigakotan na lang. Tingali, adto na pud to siya mangabat sa laing dapit nga walay nakaila kaniya. (Kataposan)