Bag-ong modus

 Interesado ko sa yutang imong gipakita. Puwede ko katan-aw sa titulo, tax declaration, tax clearance ug sketch plan? ug kun representative ka lang o ahente, motan-aw sab ko sa imong Special Power of Attorney o Authority To Sell?” pindot ni Tommy sa iyang selpon, text message niya ngadto sa ahente sa yuta karong buntaga samtang nagsakay siya’g dyip depasaheroan padulong sa Lapulapu.

“Nagkinahanglan ko’g P5,000. Kay confidential ang mga dokumento” tubag text ni Paul nga nabasa ni Tommy sa iyang selpon. Si Paul ang nagpakita ni Tommy sa yuta sa niaging Sabado. Naglibog si Tommy kun nganong pabayron pa siya’g P5,000 sa pagtan-aw lang sa mga dokumento sa yuta.

Si Paul amigo sa kauban ni Tommy sa trabaho sa call center. Kay nasayud iyang kauban nga nagplano siyang mopalit og yuta igong matukuran og balay. Gipailaila si Tommy sa kauban ngadtong Paul nga usa ka real estate dealer.

Nakauyon si Tommy sa luna nga 400 metros kuwadrados sa ibabaw sa gamay’ng bungtod sa baryo Seranac. Hayahay kaayo nga lugar. Nangunsulta dayon si Tommy sa iyang uyoan nga abogado kun unsay iyang angay sutaon mahitungod sa maong yuta.

“Una, pangutan-on nimo si Paul kun titulado ba ang yuta. Kun dili pangayoan nimo siya’g tax declaration. Kun way titulo, kinahanglang dunay tax declaration nga molungtad og 30 ka tuig. Kun may kinadaanan nga tax declaration sugod sa tuig 1945, labing maayo.

Apan karong tuig 2012, kun dunay kinadaanan nga  sugod sa tuig 1970, OK na” ni Atty. Merto sa paghinabi nilang Tommy sulod sa bupete. “Kun may titulo, unsa may akong tan-awon sa titulo?” ni Tommy. “Tan-awon nimo kun limpiyo ba ang titulo?” sa abogado.

Nikawhat sa sigarilyo ug lighter ibabaw sa lamesa. “Unsa may ilhanan sa limpiyo nga titulo?” ni Tommy. “Kanang way gipatik nga Adverse Claim, Lis Pendens, Liens o Encumbrance” sa abogado. Nibutang og sigarilyo sa baba. Nipasiga sa lighter. Nisamot ang kakuryoso ni Tommy.

“Unsa man nang adverse claim?” ni Tommy. “Kun dunay claim ang tawo sa yuta, mohimo siya’g Affidavit of Adverse Claim. Unya iyang ipatatak sa titulo” sa abogado. Niyupyup sa sigarilyo ug nagpabuhot og aso. “Unsa man nang Lis Pendens?” ni Tommy. “Latin words na.

Ang gipasabot ana, pending nga kaso. Kun ang yuta nalambigit og kaso, ang claimant mopapatik sa titulo o Notice of Lis Pendens” sa abogado. “Unsa man nang liens o encumbrance?” ni Tommy, niliso sa iyang gilingkuran.

“Pareho ra nag meaning ang duha ka pulong. Sama sa pretty or beautiful. Kun naprinda ang yuta, lien o encumbrance na sa yuta. Kanang adverse claim o lis pendens, lien o encumbrance na sa yuta. Tanang nasulat sa titulo nga makaapekto sa katungod sa tag-iya, lien o encumbrance na sa yuta” sa abogado. “Salamat kaayo, tiyo. Kun naa pa koy dugang pangutana, puwede mo-teks lang ko nimo?” ni Tommy. “Segurado” sa abogado, nitunol og tarheta sa pag-umangkon.

Ni-teks si Tommy sa iyang tiyo mahitungod sa singko mil pesos nga gipaningil sa ahente. “Dakong ilad kana. Bag-o nang modus. Kay inig human nimo’g tan-aw sa papeles  mawad-an ka’g ganang mopalit sa yuta. Busa, panguwartahan ka daan og singko mil. Ang tinood nga mamaligya og yuta, malipay pa nga dunay motan-aw sa papeles nga dili peke.

Dili magpabayad sa pagtan-aw lang sa papeles” teks ni Atty. Merto. Nabasa ni Tommy sa iyang selpon.

Nakapanglingo si Tommy. Gianugnan siya sa yuta. Apan ang labing anugon ang iyang kuwarta kun mailad siya. Mora lang unya siya’g naglabay og kuwarta kun magpailad siya. Dako niyang pasalamat nga may uyoan nga abogado.

Kay way abogadong masayonsayon lang og pangunsulta kun dili paryente. (Kataposan) (Alang sa magbabasa nga gusto’g libreng konsulta, dad-a ning pahina sa sugilanon sa opisina sa tagsulat. Iatol og Sabado sa buntag)