Ang kaka ni Reynante

Dili mahulagway ang dagway ni Reynante nga masulob-ong nagsud-ong sa nagkaanam kahurot niyang manok nga igtatari. “Pastilan!... Dili na ni maayo dah!” Tuaw ni Reynante sa iyang kaugalingon. Wala naman gud nakauyon si Reynante sa mga gipangdangatan sa iyang gipanaring manok.

Tungod kay ang halos tanan niyang manok nga gitari yano ra man kining bun-on ug tungod niini nakahukom si Reynante nga mohunong usa sa pagpanabong, aron dili magpasulabi ang demalas nga ning takboy kaniya.

Ug tuod man sulod sa duha ka buwan wala gayud mahiduaw sa mga bulangan si Reynante. Apan gibati og tumang kalaay si Reynante, busa nakahukom si Reynante nga mobalik sa pagpanari.

“Bahala na! ... Sulayan ko sa pagtari ang akong mga manok!” ni Reynante pa nga takulahaw ang tingog niini.

Ug diha-diha giadto ni Reynante ang talisaynon niyang manok nga gilansad sa ilang bonsaran.

Ug sa dihang iyaha na unta kining kuhaon ... nahingangha siya niini tungod kay ang talisaynong manok ‘ning limbag man kini’g maayo ug misamot ang iyang kahingangha sa dihang nakita niya ang usa ka kaka nga maisugong misukol sa mga mahait nga kuko ug tuhik sa iyang manok.

Ug sa maong talan-awon nalingaw niini si Reynante. Apan dako ang iyang katingala sa maong kaka kay tiaw bang mora man kini’g wala naunsa. Ug mao paman gani kini ang modas-das ngadto sa iyang manok.

“Dili ni ... basta-basta kakaa! dah!” Sa huna-hunang Reynante nga pabiling wala’y pamirok sa daw dili katuohang panghitabo.

Ug diha-diha nakahukom si Reynante nga uwangon ang iyang manok ug ang katingalad-ang kaka.

Ug may nahuna-hunaan si Reynante.

“Nindot ni isabong kakaa dah!” ni Reynante pa nga gahinam-hinam nga isabong ang maong kaka. Uso o daghan na ra ‘ba kaayo sa ilang dapit ang pagpabugno og kaka. Gisulod ni Reynante ang maong kaka sa basiyong sudlanan sa posporo.

“Ugma na ko’ni isabong papahulayon sa ko’ ni kay grabe ra ba kaayo niining nakigbugno sa ’kong manok”, ni Reynante pa nga nakadayeg gayud sa maong kaka.

Ug sa paghiabot ni Reynante sa nagpunsisok sa nagpaaway, daghan gayud ang mo parang sa iyang kaka kay gamay man kaayo kining tan-awon.

Pero sa dihang gipaaway na kini sa iyang kaka mora’g dili ka tuo ang kadaghanan kay ang mga kakang kontra niini katagsa raman kining paakon motiko-ko ug mamatay dayon kini.

“Buanga! .... Unsa manang klasehang ka kaa isoga gud ana!” Pulong pa sa usa sa mga napilde sa iyang kaka.

“Unsa may gipainom nimo ana ‘bay?!... Ka payter gud anang kakaa”. Dugang pa sa laing tawo.

“Gidikstros na nimo bay?! Sukit usab sa iyang tupad.

“Laminga gud anang kaka ah! .... Gipanghurot man ang among kaka! “Matud usab sa laing tawo.

Dako-dakung kantidad gayud ang nadaug ni Reynante ug nakahukom siya dili na gayud manabong og manok kundi sabong na lang sa kaka kay paminaw niyang swerte siya aning klaseng sugala. (Katapusan)