Ungo diay ang iyang giulitawhan

Dugay nang nangulitawo si Teban kang Basilda. Nag-inusara nga nagpuyo si Basilda sa hilit ug awaaw nga dapit sa balangay. Layo na ug siot pa ang agianan paingon sa gipuy-an ni Basilda. Wa kini igsapayan ni Teban basta makita lang niya si Basilda nga natingban sa iyang pagmahal. Apan wa gyud sugta si Teban ug ambot ngano nga may pamarug man unta si Teban....!

Halos tanang gabii tua sa ilang Basilda si Teban mangamuyo nga sugton unta siya sa babaye. Usahay talikdan lang si Teban. Lagi kay gugma ang nagsugo, balewala lang ni Teban ang batasan ni Basilda. Usa ka gabii nga wa makabisita kang Basilda, nangutana ang inahan kang Teban samtang nanihapon sila: “Mora’g ungo ang imong gipangulitawhan, ‘Dong Teban. Nganong sa awaaw man siya puyo...?” Matud pa sa inahan nga nag-andam sa panihapon.

“Motuo ka ba’g ungo, Nay...?” sukna ni Teban inay motubag sa pangutana sa inahan. Bugtong anak si Teban ug pinangga sa inahan sukad mamatay ang iyang amahan.

“Tuo mo lang....! Basta lalake ang abton, babaye sab ang moabot. Ang gahum sa ungo naa sa bugan, ‘Dong Teban..!” Pahimangno sa inahan nga nanghugas sa pinggan. Wa na lang motubay si Teban nga mipaingon sa lantay nga katulganan.

Usa ka kilumkilom, samtang naglakaw si Teban padulong sa ilang Basilda, kalit nga mibabag ang babaye nga nagdunghay ang buhok. Larawan sa kangil-ad ang dagway sa babaye nga nag-atang kaniya.

“Wak.... wak... wak....!” Wakwak ang gipamulong sa babaye. Kuyaw ang giatubang ni Teban apan wa siya’y kaatrasan. Siot ang agianan. Mao nga nangandam na lang siya nga mosukol. Mihasmag ang wakwak kang Teban. Naglayog sila ug nangatumba sa yuta. Gibikwing ni Teban ang nga tiil sa wakwak ug nahinumdom siya sa sulti sa iyang inahan. Dali nga gihinol ang bugan sa wakwak ug didto nahikapan niya ang gamay’ng garapa. May nahikapan pa gyud si Teban nga dag-anan sa babaye. Kalit gikuha ni Teban ang garapa ug nahagit ang iyang pagka-lalake sa nahikapan niyang dag-anan. Naningkamot siyang makahushos sa iyang karsonis samtang naglayog sila. Unya, gipaslakan niya ang dag-anan sa wakwak ug matag ikid, mobalus sab ang wakwak. Nawad-an sa gahum ang wakwak ug naluya.

“Teban, Teban oyyy! Kapoy na ako. Husto na...!” Naghangos ang wakwak.

“Oy, Basilda, ikaw diay...?” Nakurat si Teban sa iyang nakita. “Oo, oyyy! Salamat kaayo Teban nga nabuntog mo ang gahum sa ungo.

Ayaw sab pagsaba nga napildi mo ang akong pakwan....!” Pasidaan ni Basilda kang Teban dungan ang pagpamapha sa abog. Mibarug si Basilda sama sa yano nga linalang. Wa na ang gahum sa ungo nga kabilin sa namatay niyang apohan. “Lami man diay ang ungo, abta ‘nya ko ugma ha...!” Miingon si Teban ug dayon nga miagbay sa abaga ni Basilda. (Kataposan)