Ang kahayag sa kamatuoran

Napugwat si Meloy sa iyang paghikatulog tungod sa kasipa sa naglanog-lanog nga tunog sa kanta nga mabati gikan sa sala sa ilang panimalay. “Kasaba ba aron. Natug pa man unta ko,” tuaw ni Meloy sa kaugalingon. Hinayhinay siyang nibangon. Wala na si Losyang sa iyang kiliran. Nahinulan ni Meloy ang suwat sa ilawom sa unlan ni Losyang.

“Meloy, napul-an na gyud ko sa atong pagkabutang, busa nakahukom ko nga mouli na lang sa balay sa akong ginikanan sa lungsod sa Oslob aron akong kab-aton ang tunhay nga pamuyo. Dagko na atong mga anak. Pwede na silang makabarog sa kaugalingong tuhod. Losyang”.

Walay imik si Meloy. Nasayod siya nga moabot ra kining panahona nga mobiya kaniya ang iyang pinanggang asawa.

“Anak, pahinayi og gamay ang tukar sa stereo. Kinahanglan pa unta ko og pahuway tungod sa akong sakit.”

Wala gayud panumbalinga sa kamaguwangan niyang anak nga si Pakits si Meloy. Nagpadayon lang kini sa pagpili-pili sa iyang baga nga lut-od sa mga CD ug nagtaghoy-taghoy pa.

Nideretso si Meloy sa talad kan-anan ug didto iyang nakita nga walay imik ang ikaduha niyang anak nga si Yads. Nakita ni Meloy nga hawan na ang lamesa. Ang sud-an sama sa itlog ug ang paborito niyang piniritong tawong gikumotkumot na ni Yads aron ipakaon sa ilang iro.

“Yads, anak, unsa may atong pamahaw diha. Mokaon unta ko.” Pulong ni Meloy. “Pangita didto og imong makaon ug pagluto,” tubag ni Yads ngadto ni Meloy nga giubanan og suliran nga tinan-awan dayong lakaw pagawas sa balay aron pakan-on ang ilang iro nga si Kalderitas.

Nihabol ni Meloy ang tuman nga kahilom. Naghinuktok siya. Iyang nahinumdoman ang kanhiay’ng panahon sa dihang wala pa siya matapti og sakit sa kasing-kasing.

Ilado nga negosyante og mga salida nga pirated DVD movies si Meloy nga giladlad niya diha sa dalan Manalili ug Juan Luna. Tungod niini, nakapundo si Meloy alang sa panginahanglan sa iyang pamilya. Samtang ang iyang asawa nga si Losyang nag-atiman sa ilang karenderia sa SRP nga nabantog sa kalamian niining moluto og balbakuwa, larang, ug lansiao.

Apan sama sa damgo, nahanaw ang tanan sa dihang nitakboy ang sakit ni Meloy. Nagamit hasta ang ilang puhunan sa pagpalit og tambal kaniya. Gipusgay hasta ang alkansiya niyang Buddha nga gitagoan sa kaban.

“Mas maayo pa ang kwarta kay kanunay nga naay tawo samtang ang tawo maglisod og pagpangita og kwarta. Wala nakoy kawilihan pa ning kalibutana. Walay lami ang pagpakabuhi kun walay respeto, pagkahiusa ug pagsabotsabot ang pamilya.” Nagkurog ang kamot ni Meloy.

Wala lamang niya dahoma nga nagunit na iyang usa ka kamot og kutsilyo. Dili mahubit sa pulong ang gibating kahiubos ni Meloy sa dihang gibuak kini og tingog gikan sa iyang luyo.

“Tay, nasayod ko sa imong gibati. Bisan pa sa akong sitwasyon nga gipakatawong buta, wala ko kawad-i og kahayag sa pagtahod nimo. Bisan pa tuod nga layo imong pagtagad nako sukad pa sa akong pagkabata, kanunay baya gyud tika nga giampo labi na karon nga nagmasakiton ka.” Nitibi si Meloy. Naglumba og pagpanglugmaw sa iyang mga mata ang luha sa kalipay.

“Salamat kaayo anak.” Gigakos ni Meloy ang kamanghorang anak nga si Angelita samtang nagpadayon ang huni sa stereo nga gipatugtog ni Pakits, ang awit, “May, bukas pa sa iyong buhay. Tutulungan ka nang Diyos na may lalang...”.

Taudtaod na si Meloy nga gipakitaan og dili maayong pagtagad sa iyang asawa nga si Losyang ug mga anak nga sila si Pakits ug Yads tungod sa iyang tinguha nga pagpalayas ni Angelita gikan sa panimalay. Wala niya kini mauyoni tungod kay usa man ka buta. “Hala, Angelita anak. Tawga imong mga igsoon. Sultihi sila nga nakakita nako sa kahayag sa kamatuoran. Pinangga ko kamong tanan.” (Kataposan)