Pasko sa matootoohon

Domingo. Alas dos sa hapon. Gahub na kaayo ang buwangan sa lungsod sa Apurimas. Kasamtangang naglabok sa kamatayon ang duha ka fighting cocks. Talisayon ug buyogon. Ang talisayon gipustahan ni Richard Dagoc. Ang tag-iya sa talisayon si Allan Larobis nga suod nga higala ni Richard. Masyador si Allan sa buwangan.

Apan dili siya tigpanari. Naatol lang nga nagdala siyag sunoy nga iyang gianad-anad og dala sa buwangan. Aron lang maanad sa tawo. Nagbuhi lang siya’g mga fighting cocks para ibaligya. Unya nakombinsi siya ni Richard nga tarian iyang talisayon kay dunay tangil ang higala.

Maayo gyud hinoon og labok ang talisayon. Gani samdan na ang buyogon. Naghayang na sa sementong sawog sa ruyda. Apan naglihok pa ang duha ka tiil niini Nilugpad sa taas ang talisayon aron mohunat og kataposang bunal ngadto sa buyogon nga himatyon na.

Nanghugyaw ang mga tawo. Naghinamhinam na si Richard sa iyang kadaugan. Gitagan-an gyud niya’g dakodako ning sugala tungod sa iyang napalgang tangil. Ang iyang bunos nga diyes mil, 13th month pay nga diyes mil ug tinigom nga diyes mil, gipusta niya. Trayenta mil iyang pusta. Nilunod si Allan og laing diyes mil. Kuwarenta mil tanan ilang pusta. Unya kay ang tag-iya sa buyogon nga si Roy Zapanta, adunahang puntos sa ilang lungsod, rasa ug mga manok, singkwenta mil ang kuwarta. Biya ang manok ni Allan. Inilog ang kang Roy. Maayo kay sa pagmasyar, nadawatan og diyes mil sa usa sa mga bag-ong puntos nga nangabot. Nahinayon ang sultada.

Gitinihik lang ni Richard ang iyang pamilya. Sa iyang suweldo matag bulan isip mensahero sa Achibichi Forwarders, katunga ray iyang intriga sa kapikas. Duha pa may ilang anak. Gagmay pa. Ug wa pa magtungha. Apan nagping-it gihapon iyang kapikas nga si Delia sa pag-budget sa iyang intriga. Daw malnourished iyang pamilya nga nagpuyo lang sa eskwater area. Si Richard magpurolpurol lang og buslot ug magsinilas sa buwangan. Gision iyang t-shirt apan ang bulsa sa dughan may linibo ang sulod.

Pero gipusta na niya’g hurot ang tanan. Sali’g siyas iyang tangil. Sa niaging Domingo, paggawas niya sa buwangan, nakakita siya daplin sa karsada og wati nga nalubid. Nalambod sa iyang kaugalingong lawas. Nagkisikisi pa kini. Dakong kahibulong niya. Imposible nga mahitabo. Apan nahitabo.

Nipunit dayon siya’g basiyong kaha sa sigarilyo. Gipunit sab niya ang wati ug gisulod sa basiyong kaha sa sigarilyo. Iyang gisunog ang wati. Ang abo gisulod sa gamay’ng plastic nga linikit. Unya gipotos og itom nga panapton. Mao ni gitangil sa talisayon.

“Di man ta ko manari sa kaugalingong manok. Kay mamaligya man lang ko. Kining akong talisayon, gigunitgunitan ko lang ni. Basi’g may makauyon og mahalin ni” pasabot ni Allan kang Richard dihang gihagad sa higala nga tarian ang talisayon.

“Ay’g kabalaka kay duna koy tangil nga epektebo kaayo!” ni Richard nga nanigang mga mata sa kahinam nga nagpakita ni Allan sa butang nga pinutos og gamay’ng panapton nga mora’g upos nga sigarilyo kadako.

Hilabihang disgrasya! Kay sa pagsiyapol sa talisayon ngadto sa naghayang nga buyogon, naghaguros gihapon ang mga tiil sa buyogon bisa’g naghayang. Nataghapan ang soso sa talisayon. Nahagsa ang talisayon. Niubo sa sawog sa ruydahan. Nilagum ang tapay. Niluwa og dugo. Pagkariyo sa kuyme, naglungay na lang ang talisayon. Nitusik pa ang buyogon.

Nangluspad og gipaningot og daw molbog si Richard. Nagpamente si Allan.

“Maayo gani kay wa ko nangutang aron lang gyud ikapusta!” tuaw niya sa hilom.

Gisagpa niya iyang agtang sa dakong pagmahay. Mingaw ang Pasko sa iyang pamilya karong paskoha. Nagminghoy.

“Unsa ba tong tangil nimo? Diin man to gikan nga wa man nisaler?’ ni Allan. “Naamong hinoon akong diyes mil nga hiniposan da!” dugang niya.

Gisaysayan ni Richard ang higala mahitungod sa wati.

“Bida! Natumban ko man tong watiha. Naislayid man gani ko human to nako hitumbi!” ni Allan nga may pagmahay sa higala.

“Mao diay’ng nalambod to” ni Richard sa hilom. Wa nagtingog. Nagduko. Ug gipawngan siya ni Allan nga nagkanayon “Kamatootoohon gyud nimo anang tangil-tangil!” (Katapusan)