Dili mangtas nga ungo si Inse Bidang

Daghan nang nagduda kang Inse Bidang nga siya usa ka mangtas nga ungo kay sa iyang pangidaron nga otsenta isingko ingon sa abtik ug baskog pa kining manglihoklihok ug kusog pang molakaw. Misamot ang pagduda sa mga silingan dihang dihay gibalbal nga mabdos ug hilabihang luoya kay hasta ang gimabdos niini didto sa sabakan giapil pa gyod og balbal.

Kini god si Inse Bidang may pagka sigahon og mga mata ug unya kalkagon pa gyod og mga buhok ug siya ra intawon ang nagpuyo sa iyang balay nga tua mahimutang sa kiliran sa bungtod diin dunay daghang tubatuba nga nanaglumbay paingon sa balay niini. Mao nga ilang gipanid-an ang mga lihok sa tiguwang.

Nagduda usab gani si kapitan Vicente nga kini si Inse Bidang maoy mangtas nga ungo dinhi sa ilang sityo sa Buhok-Mais. Apan si Tiago walay pagduda kang Inse Bidang ug makiglantugi pa gani siya kun dunay moingon nga si Inse Bidang maoy mangtas nga ungo nga gikahadlokan na dinhi sa ilang sityo.

“Dili ko motuo, uy, nga si Inse Bidang usa ka mangtas nga ungo,” nagkanayon si Tiago nga morag nangisog. “Dugay god na siyang nakapuyo sa amo dihang nasakit ang akong inahan. Albularyo kana si Inse Bidang, uy, ug unya inyong dudahan. Duna moy klarong ebidensiya o pruyba nga inyong nakita si Inse Bidang nga maoy nagbalbal kang Letecia?”

“Aw, wala hinuon,pero klaro na kaayo, kay sa iya lang style gabii nang mopauli gikan sa iyang lakaw, di kadudahan na, di ba, mga silingan?” Gipakusog gyod ni Isyot ang iyang tingog aron magduda pa gyod pagsamot ang ilang mga silingan. “Tan-awa ra god na si Inse Bidang ninyo, di ba yuko na kaayo ug hapit na gani maabot sa iyang hawak ang puti ug taas niining buhok. Dihay kausa, dihang hisugatan ko siya sa usa ka halawom nang gabii, misutoy ko’g dagan ug iya kong gitawag ug unya pagtaudtaod dihang duol na ko sa amo nabati nako ang tingog sa wakwak nga puwerteng kusoga nga morag nagsunod nako...”

“Aw, naa ra nimo kun mao nay imong pagtuo. Daghan na bayang nia dinhi sa atong sityo nga mga bag-ong silingan nato. Wala pa gani ko kaila anang uban diha nga mga bag-o natong silingan,” kalma na si Tiago sa iyang pagpamulong. “Kaluoy sab sa tiguwang tawon, uy...”

Unya nianang sunod gabii kay unang gabii nga ilang sugdan ang pangadye-nobenaryo alang sa umaabot nilang pangilin nakurat silang tanan sa pagtumaw ni Inse Bidang. Hilom kining misulod sa kapilya ug nagbitbit og usa ka rosaryohan, dayon miluhod kini duol sa usa ka lingkoranan ug nag-ampo. Ang mga tsismosa kibotkibot dayong mga baba. Taudtaod gisugdan ang pangadye nga si Tomasa pangag maoy nanabtan. Wala pa gani matungatunga ang pagpangadye may misinggit na nga duna kunoy duha ka mangtas nga namugno didto sa may imbornal. Dinhi nagubot ang mga nanabat sa pangadye.

Mitindog si Inse Bidang ug milakaw. Paspas kining milakaw nga morag girumbo ang imbornal nga may dakong punoan sa duldol. Pagka taudtaod may misinggit nga nadakpan na ang mangtas ug si Inse Bidang ang nakadakop pero ang usa ra kay ang ikaduha nakalupad man.

Ilang nakita nga gikuptan ni Inse Bidang ang bukton sa mangtas nga wala makalihok. Ilang nakita nga nagsige’g kibotkibot ang baba sa tiguwang nga sa ilang pagtuo orasyon kadto nga pangontra sa mga mangtas.

“Uy, ang asawa kana sa bag-o tang silingan nga si Poldo!” ni Isyot pa nga nagdalag pospos. “Kun mao sila diay si Poldo ang mangtas nga ungo dinhi sa atong sityo!”

Gidala ni Kapitan Vicente si Toribia nga asawa ni Poldo ug didto kini dad-a niya sa munisipyo ug didto gibilanggo una kini samtang wala pay pormal nga sumbong niini kaniya sa salang pagpatay sa mabdos nilang silingan. Apan pagka ugma, wala na kini sulod sa bilanggoan ug dihang ilang giadto sa pinuy-anan nila, wala na gyod sila hasta si Poldo. Nanglayas ang mga mangtas. Si Isyot miadto sa balay ni Inse Bidang ug kahilakon kining nangayo’g pasaylo sa iyang pagduda niini, samtang si Tiago nagdala’g saging hinog alang sa tiguwang. (Katapusan)