Sawa sa ungo miatake sa mga tulisan

Naghangos si Binong nga miasoy nilang Pat ug Aldo nga duna kunoy usa ka dakong bitin nga iyang nakita didto sa dakong balay sa mga Dimasalang. Nangluspad si Binong nga mora’g nakakita’g mangtas nga ungo.

Mora’g wala dayon motuo sila si Pat ug Aldo kay kini gud si Binong may pagka-guwatsinanggohon manulti apan dihang nakita nila nga nangluspad ug nanibug-ol ang dagkong pat-ak sa singot nga midaligdig gikan sa iyang agtang, mituo sila niini.

“Puwerte laging dakoa pagka-bitin, bay Aldo, bay Pat,” ni Binong kinsa nagsige’g trapo sa mga singot nga mitumog karon sa iyang gisul-ob nga t-shirt nga bulok pula. “Mao gyu’y misugat sa akong panan-aw ang dako kaayong ulo niini kansang dila nagsige’g panilap ug ang lawas niini nagbalikos sa punoan sa lubi...”

“Yamat, dili na kana tiawtiaw, bay Binong. Unsa man, guwatsi ning imo o tininuod na gyud ni?” Diha pay gamay’ng pagduda si Aldo sa gitaho ni Binong.

‘Ti-tinuod lagi ning akong gisulti ron, bay Aldo,” ni Binong pa. “Basta bitin na gani, mahadlok gyud ko, sayod gyud mo ana, bisan gani’g handalukay mokaratil man gani ko’g dagan, unsa na kaha kun dako na kaayo nga pagka-bitin...”

“Kun mao na, usa ka sawa ang naa karon diha sa balay nilang Undo Ramil. Nagbuhi tingali na sila’g bitin, ug karon midako na pag-ayo ug mao kining nakita nimo, Bay Binong,” ni Pat pa sa kalmado nga tingog.

Kini si Binong mao ang kargador sa mga kopras nga lubi nila ni Undo Ramil. Dato kini si undo Ramil kay nakaasawa’g dato kaayo nga negosyante, si Inday Bida. Biyuda na kini si Inday Bida ug kay nahigugma man gyud siya kang Undo Ramil maong iyang gipabuhatan og balay ug gipalitan pa gyud niya’g dako kaayong kalubihan diin si Binong maoy mosaka usahay ug unya maoy moluto didto sa pugon luyo sa dakong balay. Apan si Naty maoy nasuheto bahin sa kaliwat nilang Inday Bida. Apo kini siya ni Don Badong nga maoy labing dato didto sa ilang lungsod sa Tigmaya. Ug kadto si anhing Don Badong gidungogdungog nga ungo kay mosuyop man og dugo sa mga mananap sama sa baboy, iro, kabaw, kabayo o bisan unsa basta hayop lang. Apan sa kadugayan na may gibalbal na kuno kini didto sa ilang lungsod.

“Mao tingali nga labihang datoa karon sa magtiayon, kay may buhi silang dakong bitin o sawa, bay Binong,” hinay ang tingog ni Pat. “Abi ninyo, no, nakasaka man ko sa balay nilang Undo Ramil, sus, grabeha, uy, pagka daghang antigo nga mga butang ug duna pa gyu’y mga alahas nga mga bulawan nga gipamitay lang diha sa ilang mga divider...”

“Mao ba, nindot diay nga sak-on,” nahadalipsay ang dila ni Pat ug ingon sa nahilaw ang iyang pahiyom.

“Unsay sak-on gud, bay Pay,” mora’g nakasabot si Binong. Kini ra ba si Pat nadungog nga dunay mga higalang mga tulisan didto sa siyudad ug wala kini trabaho hangtod karon, kay ang gusto niini mao lang ang suroysuroy, inom-inom ug pamabaye.

“Wa-wa, uy, komedya lang to akoa,” niini pa nga hilaw gihapon ang pahiyom.

Unya usa ka gabii, dunay nabati si Binong nga tingog sa wakwak ug didto kini magtingog sa dakong balay nila ni Undo Ramil ug Inday Bida.

Mata’g gabii gyud kining maong mga tingog sa wakwak. Ug nagtuo si Binong nga duna nay natakdan sa pagka-ungo dinhi sa ilang balangay sa Ikoy-Hawo. Kinsa kaha kini sila? Naglibog ang hunahuna ni Binong.

Unya, nianang pagka-ingon ugma, mibakasyon ang magtiayon didto sa ilang lungsod ni Inday Bida ug wala nay nahabilin sa ilang balay. Kining tanan nasayran ni Pat. Tuod, pagka sunod gabii, may usa ka kotse nga mihunong sa tungod sa dakong balay ug kini nakita ni Binong. Ug iyang nakita si Pat nga mora’g dunay kauban nga mga armado.

Nanulod sila sa dakong balay agi sa likod niini. Unya, wala dangti’g dugay, nabati ni Binong ang nagkalahugay nga mga singgit sa pakitabang, nakita ni Binong ang lima ka mga tawo nga naglumbaanay paggawas sa dakong balay kauban si Pat. Ug nahasiga ang mga mata ni Binong kay mao may iyang nakita ang dakong bitin o sawa nga milutos nilang Pat. Ug unya gibalikosan ang usa ka tulisan dayon gisunod ang laing tulisan ug unya gidala sa bitin ang usa ka patay’ng lawas sa mga tulisan balik didto sa dakong balay. Pagka-ugma si Pat mora’g nagsulatok na lang ang mga mata nga ingon sa nalisoan sa pangisip tingali tungod sa kalisang sa iyang nasaksihan.

Matag gabii, mabati gyud ni Binong ang tingog sa wakwak nga adto magpatungod sa dakong balay nila ni Undo Ramil ug Inday Bida. (Kataposan)