Kadtong ulo sa bitin nga dili makumkom

Una pa lang gani nga gabii human sa kasal nila ni Tonyo ug Utyang, kanunay na bantayan ni Nanay niya Iska kun unsay buhaton ni Tonyo sa iyang anak nga dalagang guwang nga mi-suicide nalang sa pakigminyo sa usa ka lalaki nga makatulo na mabiyudo ... kay mahadlok nga mosamot mabiyaan sa tren.

"Dili ba kulba Nay Iska nga atong matagamtaman ... sa unang gabii ... human sa among kasal ni Tonyo? Wa bay sagol kangulngol sa kasakit nga atong bation sa parte sa atong kalawasan sa panahon nga digamuhon ako ni Tonyo?" nagpusot-pusot ang pangutana ni Utyang sa iyang biyuda nga inahan.

"Buyno anak, may pagkangulngol ug may pagkagilok ang imong bation, ilabi na karon nga nagminyo ka nga usa na ka tiguwang nga dalaga!" pintok ang tinubagan sa inahan ni Utyang.

Misamot hinuon pagpanubod ang singot nga midagayday sa may nawong ni Utyang. Kinsa man tuod ang dili kulbaan sa tuman nga gisinyasan na man siya ni Tonyo pagpasulod og una sa sibay.

Dili ikalimod nga ning ilang balangay sa Kabatbatan usa kanhi nga maihap sa mga batan-ong dalaga si Utyang, nga punsisokan sa mga mamisitahay nga kaulitawhan. Apan way nakadama sa kasingkasing ni Utyang. Hilabihan man god niya ka maldita ug suplada.

"Basulanan ra gihapon nimo ang tanan Utyang, nga inig-abot nimo sa pagkatiguwang mong dalaga, yam-iran ka lang ug langawon sa mga kaulitawhan!" way lipod-lipod nga gidaygan siya sa iyang inahan.

"Wa pa man lagi ka maghubo sa imong sanina ... ug lakip na ang imong underwear ... mahal kong asawa?" kalit lang nahagtos ang kahalawom nga paghanduraw ni Utyang, sa sangpit ni Tonyo.

"Ngano man tuod nga gipawong man nimo ang lamparilya nga maoy gisuga sulod ning sibay? Ngitngit na hinuon?" ni Utyang pa nga nagkurog na ang tingog.

"Nindot man god sud-ongon ang kaputi sa imong paa ... Utyang, kun ngitngit, kay moamag man ang kaputi nga daw tipal-o?" daling tubag ni Tonyo, nga nagkayuring ang tingog.

Mao nalang ang namatngonan ni Nanay niya Iska nga nagkauyog ang dapit sa may sibay nga gihigdaan sa bag-ong magtiayon.

Takulahaw dihay kainggit sa singgit nga nagagikan ni Utyang nga nagkanayon:

"Tabangiiii .... intawonnnn ..... koooo .... Nayyy Iskaaa ... kayyy ... adunayyy ... ulooo ... saaa .... bitinnn ... ngaaaa .... akongggg .... nahikapannn ... ngaaaa ... diliiii kooo ... makumkommm!" (Kataposan)