Mga tambal nga dala sa ungo

Elyong, pagmata na kay mangadto na ta, nagkanayon si Ciriaca nga asawa ni Elyong. Milihok si Elyong nga nakadungog sa pagpukaw ni Ciriaca o Ikay kaniya. Mitimbakuwas si Elyong sa iyang higdaanan ug gipilo ang iyang habol ug dayon ang duha ka unlan.

Wala lang niya lukota ang banig kay mora’g gikapoyan pa siya. Sa iyang paggawas sa kuwarto iyang nakita ang mga gagmay’ng garapa nga giplastar na ni Ikay sa gamay’ng lamisita.

“Mao nang atong mga tambal, Ikay?” Mitan-aw si Elyong sa iyang asawa. “Uy, humana ka na man diay’g kaligo. Sige, paabota lang ko’g kadiyot kay maligo lang ko’g dalidali...”

“Ang imong pamahaw tua ako nang giandam sa lamesa,” ni Ikay pa usab nga mibutang sa mga gagmay’ng garapa sulod sa usa ka gamay’ng kahon nga dunay gunitanan. Mao kini ang ilang sudlanan sa ilang mga tambal. Mao sad kini ang ilang panginabuhi. Matag adlaw gawas lang Sabado ug Domingo manuroy gyud sila sa ilang tambal. Duna na man say daghang mga suki ang magtiayon. Ang ilang tambal epektibo pud kuno kaayo matud pa sa ilang mga suki. Makaayo kini sa mga pinaakan sa uhipan, iro, iring o bisa’g bitin kay ang mga gamot niini tambal man sa mga pinaakan sa mga malalang mananap o mga insekto. Walay problema ang magtiayon sa ilang pamugas ug panud-an. Ang nakahatag lang nila’g kahaw-ang kay wala gyud sila’y anak. Nagpagalam si Ikay sa usa ka babayeng tigulang nga suheto na sa paggalam og usa ka asawa nga dugay’ng manganak apan hangtod run wala pa gyud ingnon tang punga nga dunay timailhan nga nagsabak si Ikay. Unya, usa ka hapon samtang nag-istoryahay ang magtiayon diha sa ilang pantawan may usa ka tiguwang lalaki nga nangayog katahoran. Puti na ang buhok niini ug medyo niwangon ang ugaton niining mga bukton.

“Mao baning balay nila ni Elyong-Ikay?” nangutana kini.

“Oo, kami si Elyong ug Ikay, Iyo,” tubag ni Ikay. “Unsa man untay imong tuyo namo?”

“Puwede makadayon?” niini pa.

“Dali, dali, dayon, Iyo,” si Elyong ang miagda.

Dinhi gisulti sa tiguwang ang iyang tuyo. May dala siyang mga tambal ug gusto niya nga iyang ihatag nila ni Elyong. Mga tambal kuno kini sa mga samad, sa mga pinaakan sa malalang mananap ug tambal usab sa babayeng mabdos nga maglisod pagpanganak. Ug dunay usa ka lahi nga garapa nga magamit nimo sa higayon nga lutoson ka’g mga tawo. Ihidhid mo lang kuno sa imong ilokan ug molupad ka na.

“Hesus Mariusep,” gikuyawan si Ikay. “Makalupad ta ana, Iyo, mora ta’g ungo ana...”

Mipahiyom ang tiguwang nga nagpaila sa pangalang Anastacio. Unya miingon kini, “Kay mao man kana ang inyong panginabuhi nga mao ang pagpanuroy og mga tambal nga binisaya, iapil lang pud og suroy kining ako kay daghan na man mo’g mga suki. Dili lang ko mangayog bahin, basta kining ako, tambal lang pud ninyo isip mga bag-ong magtiayon...”

Wala na lang magdaghan pag pangutana ang magtiayong Elyong ug Ikay ug sa ilang pagpanuroy sa tambal ilang gidala ang mga tambal nga lana sa ungo nga ginganlag Anastacio nga nagpuyo sa sityo Unod-Ubi. Tuod, hurothurot ang ilang mga tambal sa pagkahalin. Gihugopan usab sila sa daghan nilang mga suki sa ilang pagbalik og panuroy. Sa ila nang pagpauli gisundan sila’g mga wala hiilhing mga tawo nga mora’g mga armado nga tingali sila ang tuyo tungod tingali sa ilang pagka-inila dinhi sa bukid nga manunuroy og mga tambal nga halinon kaayo. Gikuha ni Elyong ang usa ka tambal nga giingon sa tiguwang ihidhid sa ilokan ug makalupad ka na.

“Nia, ikay, ihidhid ning lana sa tiguwang diha sa imong ilok manghidhid pud ko’g ako,” nagdalidali ang magtiayon og panghidhid sa lana diha sa ilang mga ilok. ”“Ikay nanginit ang akong lawas ug hasta pud ko Elyong migaan ang akong lawasss ahhhh ingon gigigkan si Ikay. Unya sa dihang duol na ang mga armadong tawo gisinggitan sila kay nakapabor ang mga armadong tawo nga nia sila sa usa ka hilit ug mamingaw’ng dapit sa bukid.

“Hunong moooo! Ngilngig diay kaayo nang inyong dalang mga tamabl ha. Gusto namo nga kami ang mokupot ninyo aron pud mi makakuwarta, he, he, he, he!” nagkanayon kadtong tawo nga nagtakliay sa iyang armas apan nakalitan sila dihang kalit lang nanglupad ang magtiayon ug wala sila makalihok sa ilang nakita nga igo lang sa pag-ingon, “uy mga ungo kadto sila, mga ungooooo kay nanglupad!!!” (Kataposan)