Sa gabii nga nagpakamatay si Agapita mangtas

Naukay ang mga lumolupyo sa balangay sa San Agustin sa balita nga si Agapita nagpakamatay. Miambak kuno kini sa labing lawom nga bung-aw sa Tuhod-Bali. Kining Tuhod-Bali mao ang ngalan sa bung-aw nga morag gilikayan na sa taga San Agustin. Dunay dalan dinhi nga ang tumoy mosangko sa dakong punoan sa akasya nga karaan. Kun duna kay uyab nindot gyod hinuon tan-awon ang bung-aw panahon sa kahaponon kay mobulto dayon ang bagang gabon ug didto sa ubos gamay nalang ang mga punoan sa lubi kun imong tan-awon.

Matud pa kasagaran nga modalikyat og anhi niining maong bung-aw mga managtrato. May usa ka dakong bato nga nindot usab nga kalingkoran ug nindot usab kuno kaayo kining maong bato kay hamis ang ibabaw ug ganahan gyod ang mga manag-uyab labi nag ang ilang mga pagbati gigamhan na sa tim-os nga pagmahal ug kahidlaw, na, puwede na nga manghigda sila sa ibabaw sa dakong bato. Ug karon, mikaylap ang balita nga si Agapita miambak sa bung-aw Tuhod-Bali ug maayo kunong pagka buak ang ulo ug nabalibali kuno kini gumikan sa mga hait ug dagkong mga bato sa ubos.

"Nganong nagpakamatay man si Agapita, Pater?" nangutana si Balut sa iyang silingan nga si Pater. Kini si Balut mao ang naninguha kaniadto ni Agapita ug anak siya sa Kapitan sa balangay dinhi sa San Agustin.

Wala gyod sugta sa dalaga. Ug nalipay pod ang iyang mga ginikanan nga sila si Tuting-Juliet kay alang kanila maypag maminyog anak sa usa ka makililimos si Balut nungka sa anak sa labing mangtas didto sa sityo Tubod.

Ungo nga hilabihan sila si Tuting ug Juliet. Magkuyog gyod ang magtiayon sa pagpangabat. Daghan na ang ilang gibalbal didto sa silingang baryo.

"Duna tingali problema, Lut," tubag ni Pater pa nga wala kaayo makatuhog sa hinungdan nganong nagpakamatay si Agapita.Pero sa ilang nahibaw-an mabdos kuno si Agapita ug way nahibawo kun kinsay tag-iya sa gisabak niya, si Agapita ray nahibawo.

Nianang pagka gabii nakahukom si Balut nga iyang adtoon ang patay'ng lawas ni Agapita. Kay matud pa naa raman kuno hayaa si Agapita sa ilang balay.

"Nia ko, Nang Juliet, kay motan-aw ko sa haya ni Agapita," mubo niyang tubag.

"Haya? Kinsa may nag-ingon nga namatay ang among anak, ha?" misiga ang mga mata ni Nang Juliet. Morag nasuko. "Buhi ang akong anak ug naa gani siya karon sa sulod sa iyang kuwarto. Unsa man, gusto kang makigsulti kay akong tawgon..."

Miyango si Balut. Taudtaod, migawas si Agapita ug mapahiyomon kaayo kini nga miabiabi kang Balut. "Dayon, dayon, Balut..." niini pa.

"Boanga, uy, kinsa kahang tontoha ang nagpakaylap sa tabi nga ikaw kuno, Pita, patay na kay miambak sa bung-aw didto sa Tuhod-Bali, mao gyoy akong pagtuo kay hasta ang tanan natong mga silingan, nagtuo man nga ikaw patay na..."

Mipahiyom si Agapita. "Tinuod man nga miambak ko, Balut. Ang nakakita mao si Isyot, ang bana ni Tanciang Manghihilot. Apan wala man ko maunsa. Ako tong gituyo aron moanhi ka dinhi sa amo, kay sayod kong hangtod ron, may pagbati ka gihapon nako, di ba?'

Miyango si Balut ug unya nahibulong. "Du-duna ka-ka naman kunoy uyab ug unya matud pa sa tabitabi mabdos ka kuno..."

Milanog ang talidhay ni Agapita. Unya, nausab pagkalit ang iyang hitsura. Niya pa: "Kay nia ka man, Balut, ug ikaw may gusto nga mabana nako o ipabana nila ni tatay ug nanay nako, he, he, he, patakdan tika aron duha tang ungo," ug gipaak ni Agapita si Balut sa liog.

"Ayaay, heee, gilokkkk....gilokkkk, Agapita!" gigigkan si Balut ug unya migaan ang iyang lawas ug taudtaod milupad siya. (Kataposan)