Tungod sa kasina

Kabus si Fred. Ug bisan sa iyang kakabus nga nabuhi lamang sa pagpangubkob ug pagbaligya og bas, wala gayud sa iyang hunahuna ang pagbuhat og dautan. Buot niyang mabuhi ang iyang pamilya pinaagi sa paggamit sa iyang kusog kay alang kaniya, 'bug-at og busog ang pagkaon nga pinalit sa salapi nga pinaagasan og singot!"

Miabag usab kang Fred ang iyang asawa nga si Lusing pinaagi sa pagpangita og mopalit sa bas nga makuha ni Fred gikan sa sapa. Ug pagadad-on ni Lusing sa iyang mga lakaw si Carlo, ang bugtong nilang anak nga nagpanuigon pa lamang og tulo ka tuig. Wala man gud sila’y mabinlan sa bata. Pulos sila taga Mindanao ug wala’y bisan usa nga kaliwat dinhi sa Sugbo.

Buntag sayo. Pagguho pa lang gani sa adlaw sa sidlakan, mikatkat na si Fred sa bukid sa Mantalungon aron manguha og bas. May gilay-on kining dapita gikan sa ilang balay nga halos mokabat sa duha ka kilometro. Gituyo niya nga layo sa mga kabalayan ang sapa nga kuhaan niya og bas kay dili siya buot nga makabalda sa sama kaniya og panginabuhi kinsa anha lamang sa labing duol nga bahin sa sapa manguha.

Ug tungod kay maayo man og kalidad ang bas nga anaa sa layo nga dapit, ang bas ni Fred gayud maoy nahimong himalitan. Siya na ang pangitaon sa mga tawo nga manginahanglan og bas nga ikasagol sa ilang semento. Tungod niini, hinayhinay nga miuswag ang ilang pagpuyo.

Luyo sa kaayohan nga natagamtaman sa pamilya ni Fred, may pipila usab sa ilang mga silingan nga sama kaniya og panginabuhi ang nasina ug hilom nga nagdumot kang Fred. Mikunhod man ugod ang ilang halin ug halos dili na lingion sa mga pumapalit ang nagliundok nilang bas kay itumon ang bulok niini ug nanimaho pang kanal.

Usa ka adlaw niana, mitungas na usab si Fred sa bukid bitbit ang pala ug ang pinilo nga mga sako nga sudlanan sa bas. Gidumdom niya ang dapit nga maoy iyang kuhaan aron sugdan sa paghakot ang bas nga gipundok niya kagahapon. Apan paglusad gayud sa iyang mga tiil sa naasoy'ng dapit, misugat kaniya ang tumang katingala. Nakita niya ang tulo ka tawo nga nangyaka sa gipundok niyang bas nga nahimutang sa daplin sa sapa. Daw may gipaabot ang naasoy'ng mga tawo. Apan wala lang kini niya tagda ug gisugdan dayon sa pagkandos ang bas ginamit ang dala niyang pala ug gisulod sa sako.

Mipauli si Fred sa ilang balay nga walay dala ug nabulit pa sa dugo ang gisul-ob niyang sapot. Nagbaragbarag siya samtang naglakaw nga halos madusmo na sa yuta. Gisugat siya ni Lusing ug giagak paingon sa sulod sa ilang balay nga gama sa semento ug gipahigda sa kawayan nga sopa nga nahimutang sa sala. Pagkatapos, mikanaug si Lusing sa ilang balay ug gikuha ang suod nilang higala ug silingan nga si Roy.

"Nakaila ka ba sa nagkulata nimo, Bay Fred?" Sukot ni Roy human masugid ni Fred ang nahitabo.

"Wala ko’y nailhan nila, Bay Roy, apan kun makita ko sila pag-usab sigurado akong mailhan ko sila!" Tubag ni Fred nga nagping-it sa kasakit sa iyang kalawasan tungod daghang samad ug bun-og nga iyang nahiagoman gikan sa tulo ka tawo nga mikulata kaniya.

"Namiligro ang kinabuhi mo, Fred! Basin og patyon ka nila sa sunod nga higayon!" Tugob sa kabalaka nga namulong si Lusing samtang padayong mipahid sa labakara nga gihumod niya sa initos nga dahon sa bayabas ngadto sa samad ug bun-og sa iyang bana.

Napalingi sila sa bukas nga pultahan dihang sa kalit lang miguho ang tulo ka tawo nga nangita kang Roy. Ug misiga ang mga mata ni Fred human makita ang hitsura sa tulo ka tawo nga gisugat dayon ni Roy.

"Gibun-og na namo ang tawo nga giingon mo, Bay Roy, ug nia mi kay amo nang kuhaon ang gisaad mong bayad!" Pinugngan ang tingog sa upawon nga tawo dayong tunol sa binukhad niining palad ngadto kang Roy.

Misinyas si Roy sa tawo sa paghilom pinaagi sa pagdul-it sa pinabarog niyang tudlo ngadto sa iyang baba. Unya migawas si Roy sa balay nga walay lingilingi uban sa tulo ka tawo nga nailhan ni Fred nga maoy mikulata kaniya didto sa sapa! (Kataposan)