Ang yano o komplikadong kahimtang

(“It is a mistake to let life become complicated. Life is very simple and only  by thinking of it in simple terms can it be mastered.”- William Feather)

P wes… kun nakaila ka gayod pag-ayo sa imong pagkatawo, unsa ang labing sayon ug ang labing lisod nga ikapangutana mo sa imong kaugalingon Simplicio? Maoy naulahi sa daghang pangutana nga gibato ni Papa ngadto kang Noy Pisyo, ang usa sa mga buot mangamoral ni Ate Purpura- ang bugtong kong igsoon nga maguwang nako’g lima ka tuig.

Lisod na daan ang initial interview sa tanang way nahot nga buot mamisita ni Ate ug mao usay buhaton ni Papa matod niini kun may mamisita na unya nako sa umaabot.

“Di lang ko buot nga magpatuyang og panguyab kaha magminyo ang mga bata sa umaabot ngadto sa mga lalaking way ikapanghambog sa ilang kaugalingon gawas sa ilang pagkatinuli lang.” Maoy nadunggan ko niadto kang Papa ngadto kang Mama sa ilang panag-estorya dihang bag-o pa kong namukol.

“Ayaw ninyo ilisi’g bagol ang bulawang plato nga among gipakan-an ninyo.” Hugot ang pagpasidaan ni Papa namo ni Ate bahin sa lalaki ug kahimtang nga among pilion.

Sa akong panahom si Papa ang labing estrikto ug maalam nga amahan ug molupyo dinhi sa Barangay Labirinto.

Miuliot ang panan-aw ni Noy Pisyo sa mikang-a og gamay nga palid sa pultahan sa Bibliotheca 01 nga ambihas sa iyang nahimutangan ug maoy akong gipahipian. Wa siya kasagang sa mga pangutana ni Papa. Dihang nananghid na siyang mouli, gisundan ko dayon siya sa gawas. Gitudlo ug gipasuong ko si Noy Pisyo sa baba sa Liponganang Agianan nga maoy gipagamit ko niyang exit way para makagawas sa among teritoryo.

Ang Liponganang Agianan usa ka bitin nga agianan. Hataas, liko-liko ug hagip-ot kaayo ang mga dalan nga gipiit sa usa ka matang lamang sa milabong nga mga tanom. Human sa di mokubos sa napulo ka mga lakang nga pag-abante, aduna kanunay duha ka dalan nga kapilian. Kun masipyat siya’g pili basig malangan siya, mohilak, malibog, manawag kaha makuyapan. Daghan na ang nabiktima niini ug usa ni sa gipanghambog kong obra nga mikaon og lima ka tuig sa pagmugna.

Apan nahimong labad sa akong ulo ang paghunahuna kun nganong dali lang nakagula ug nawala ang mubo’g ilong ug grado nga si Noy Pisyo sa maong naglambod nga dalan nga mikamang sa tunga sa ektarya namong nataran. Kun nasayran na niya ang sekreto niini, kamatuorang wa ko kahimut-i.

“May hiyas akong nagustohan kang Pisyo, Inday Pula. Dugay ko nang hikit-an niya isip silingan nga ang kayano usahay maisip nga usa ka gasa. Di niya problemahon ang usa ka suliran nga wala pa moabot ug ang tanang pagsuway sa iyang kinabuhi iyang gibuak-buak ug gisolusyonan diha sa simpleng paagi nga masarangan sa iyang kahimtang, kusog ug panghunahuna. Di ba, ang mga sentence nga di ma-simplify ilabina ang sa Matematika… libog ug gubot pa sa lukot paminawon ug tan-awon? Sa pagkaguba sa atong kalikopan basin modangop ta’g balik sa yanong pagpuyo.” Tug-an ni Ate nako sa dayon na niining larga sa dakbayan aron sa pagpadayon sa pagtungha niini sa kolehiyo.

“So… nakagusto ka na ni Noy Pisyo, Ate? Eeehaaw! Kun magkauyab mo, gubot pa’s lukot nga gipalaman sa dukot diha sa supot sa bulsa sa sapot ni Kulot nga giilogan sa mga mangunguot! Bisag kinsang datua mao lamay pilia, Ate.”

Human sa duha ka eklipse, mikagiw si Ate kuyog sa datu kaayong lalaki apan minyo ug may mga anak. Wa na ko’y balita niini apan gipanaghap kong dili malinawon ang ilang panagluon.

Mas init pa gayod og ulo si Papa karon gamay lang hinungdan mobuto. Sa sige’g hinuktok sa mga problema lakip ang mga dili problema, giproblema niini. May mga higayong hisakpan ko kining mokatawa nga mag-inusara.

Labad na usab kaayo ang akong ulo kay gisugdan ko na ang plano sa pag-usab sa Liponganang Agianan ug labaw sa tanan kay nakasaad ako sa akong mga ginikanan ug kaparyentihan nga molupad ako og taas kaayo sa talent portion sa nagsingabot nga Miss Labirinto. “Huuu!” Usahay makapangandoy ako sa kahimtang nga yano lang.

Wala pa magminyo si Noy Pisyo. Makadaghan hilantawan ug hiagian ko siyang daw naminaw sa saluma sa kalinaw sa banika samtang nag-ugmad sa yuta. Ang iyang panagway walay mga lama sa pagmahay. Ang iyang mga mata way sambol nga mga kaguol ug kahasol. Ang iyang kinabuhi di man maluho apan kontento; di makuti… simple. (Kataposan)