Kakhatuka

Human ko’g libot-suroy sa kadalanan sa among barangay nga nagsaligay sa nahamabaw nga sako nga gisudlan ko sa nakabkab nga mga basura nga mahalin pa ngadto sa suking dyanksyap, milingkod ko sa ngilit nga semento daplin sa dalan.

Nakapanglingo ko nga naghunahuna sa akong panginabuhian dinhi sa siyudad. Kakhatuka! Oo, sama sa manok ang akong kahimtang nga mangakha matag adlaw aron mabuhi lamang ug inigkaugma, padayon na usab nga mangakha, alang sa lahutay'ng pagpakabuhi. Usa ka basurero!

Ug gikinahanglan gayud ko nga mosayo og suroy matag buntag daplin sa kadalanan, aron maunhan ko ang mga basurero sa gobyerno nga magsakay sa tagsatagsa ka mga garbage truck sa matag barangay. Nagkamaru na karon ang mga basurero sa gobyerno diha sa matag barangay. Sila na ang mopinig sa mga basura nga mahalin sa suking dyanksyap.

Gihimo na nga sayidlayen sa mga basurero sa kabarangayan ang paglain ug pagpinig sa mapuslan pa nga mga basura, tungod sa kalisod sa pagpanarbaho ug sa angay nga panguwartahan karong panahona.

Mao bitaw kini ang hinungdan nga wa gyud tawon ko pasapol og pagminyo. Sa edad nga 30, nagpabilin kong ulitawo, kay kinsa man sab kahang babayhana nga mosugot nako, nga nagpuyo lang tawon sa usa ka barungbarong sa eskuwater ug nabuhi lang pinaagi sa pagpangabkab og mapuslang basura? Paita!

Gikan sa akong gilingkuran, nalantawan ko sa atbang ang usa ka manok sunoy nga binuhian. Nagpangakha kini. Nakapanglingo ko. Nahanduraw ko ang akong kaugalingon diha sa pamayhon sa sunoy sa usa ka manok! Kakhatuka sab ko.

"Apan mas maayo pa ang manok kay sa tawo...!" wa tuyoa nga nagkitabkitab ang akong baba nga mikumparar sa pagpakabuhi sa tawo ug sa manok ning kalibutan.

"Inigkamatay sa manok, daghan ang mokaon sa lawas ug unod niini!" nagyangoyango ko nga hingpit midawat sa kamatuoran.

"Apan kun ang tawo maoy mamatay, bugtong ang wati lamang gayud ang mokaon sa unod sa tawo...!"

Mitindog ko. Gisalig-ay ko na usab ang dalang sako nga nahamabaw sa mapuslang basura. Kakhatuka man tuod ko, kabos man tuod ko, apan, wa gyud ko’y pagmahay. Nasayod ko, nga kabos ug adunahan, managsama lang ang sangpotanan ibabaw ning kalibutan.

Ug mikibot na usab ang akong baba.

"Inig-abot sa atong tagsatagsa ka katapusan, kitang tanan managsama ang atong adtoan! Sa yuta kita pagatabunan...!"

Sa paglantaw ko’g usab sa manok sunoy sa atbang, misamot kapaspas niini ang pagpangakha. Kakhatuka...! (Kataposan)