Ang langgam nga tiba'as

Nalingaw si Ispen nga nagtan-aw sa mga langgam tiba'as nga saba kaayo sa ilang mga tingog, samtang naglupadlupad ibabaw sa dakong punoan sa bangkal nga iyang gipasilungan ning udtoha, daplin sa tunaan nga gipalunangan niya sa iyang turong kabaw. Nakapanglingo si Ispen. Ang iyang batayan nga giugbok niya sa daplin sa iyang daruhan aron tugdonan unta sa tiba'as aron sa paglit-ag niini, gilikaylikayan sa mga langgam nga mobutho lamang sa panahon nga magsingabot ang kalagkalag. Morag nakamatikod ang mga tiba'as nga mamiligro sila kun motugdon sa giugbok nga batayan ni Ispen, kay seguradong malit-ag sila niini sa laang nga lambo.

"Ikkkkk! Ikkk...! Ikkkk...!" langgis ug isog kaayo ang mga langgam tiba'as nga naglupadlupad ug nagsakdapsakdap sa giugbok nga batayan ni Ispen apan wala gayud motugdon niini.

"Tay, gusto kong makadakop og langgam tiba'as nga ipaaway sa mga langgam sa akong klasmet sa Grade Five. Paghimo og batayan, Tay!" mao kini ang sugyot kaniya sa ilang bugtong anak ni Sima nga si Miyot.

"Isog ug mamaak ra ba ang tiba'as, Dong Miyot!" bugnaw ni Ispen sa iyang anak, nga mihangyo gyud niya kagahapon sa paghimo og batayan aron sa paglit-ag ug pagdakop sa langgam tiba'as, nga midagsang na sa bisan asang dapit, sukad pa sa pag-entra sa bulan sa Septiyembre. Ang pagbutho sa mga langgam tiba'as maoy timaan nga nagsingabot na ang Kalagkalag.

"Aw, hiktan lang nato ang sungo sa tiba'as, Tay, kun makadakop ka...!" pangatarungan ni Miyot.

Tungod sa hangyo sa iyang anak, naghimo dayon si Ispen og batayan. Nagputol siya og tanos nga gamay'ng kahoy. Gilungagan niya sa tumoy, nga sarang kabutangan sa iyang laang ug pitiw nga may tugdonanan. Inigtugdon sa langgam tiba'as, mopitik ug molibkas ang pitiw ug seguradong makuha dayon sa laang lambo ang tiil sa tiba'as. Giugbok dayon ni Ispen ang hinimong batayan, daplin sa iyang daruhan.

Nakapanglingo na usab si Ispen. Pipila na ka oras ang iyang paglingkod ilawom sa punuan sa bangkal ug mikisap na ang iyang turong kabaw diha sa tunaan, apan wa gyu'y bisan usa ka tiba'as nga mitugdon sa iyang batayan.

Nahinumdom karon siya sa gisulti sa mitaliwan na niyang apohang lalaki nga si Lolo Eser, mahitungod sa langgam tiba'as.

"Abi mo, Ispen, talagsaon ug kahibulongan baya ang mga langgam tiba'as! Mobutho lang sila kun magsingabot na ang Kalagkalag. Unya, kalit lang usab sila nga mahanaw, inigliwas na sa Kalagkalag. Dili angay pasipad-an ang mga langgam tiba'as, kay kalagnon sila nga matang sa langgam...!" mao kini ang gisulti ni Lolo Eser kaniya.

"Ikkkkk...! Ikkkkkk....! Ikkkk....!" mibulhot na usab ang langgis ug kusog nga tingog sa mga langgam tiba'as nga malipayon kaayong naglupadlupad ug igo lang nagsakdapsakdap sa batayan ni Ispen, apan wala gayud motugdon.

"Nakaatik gyud sa akong batayan ang mga tiba'as. Maro gyud nga pagkalanggam! Tinuod gyud nga kalagnon ug di angay nga dakpon ug lit-agon...!" nagkibotkibot ang baba ni Ispen. Nakahukom siya nga kuhaon ang giugbok nga batayan didto sa daplin sa daruhan. Pasabton lang niya si Miyot ngano nga dili angay nga dakpon ug lit-agon ang mga langgam tiba'as, kun magsingabot na ang Kalagkalag. (Kataposan)