Ang Pasko sa binilanggo

Sa kauban ko pa ang mahal kong mga ginikanan,/Matag abot sa Pasko malipayon, masadya 'ming tanan; / Karon ay, wala na ... ang Pasko ko ay kagul-anan; / Karong ania na ako ning matugnaw'ng bilanggoan....

Ang kananoy sa maong awit nga migilis sa banikanhong kahilom nasawod sa akong pandungog ug mihunob sa akong balatian sa ako nang paghimuntog sa taluktok sa bungtod nga akong gitungas. Gipaingod ko ang gigikanan niini. Didto kini magagikan sa payag ni agaw Fred nga maoy tumong sa akong lakaw. Gilasik ko ang akong mga lakang aron pagsusi kun kinsay nagaawit nga nahidason sa akong tinguha sa pagpakighimamat sa labing suod kong ig-agaw.

Sa paghiabot ko sa balisbisan sa payag misil-ip ko sa kal-ang sa sasa nga bungbong. Nasahid sa akong panan-aw ang namingawan kong ig-agaw nga masulob-ong nag-awit nga iyang gidugayon sa bagok nga kitara.

'Merry Christmas na lang sa mga tawong way kasingkasing,/ Nga nagduot kanako aron ako ay, mabilanggo; / Tanang pagdumot ko ako na ang gikalimtan, / Busa ayaw mo kahadlok nga kamo ako pang pahimungtan...'

Sa pag-abot ning bahin sa awit miluom siya paghilak. Dili matukib ang kahibulong nga akong gibati.

"Maayong hapon, Gaw," nako pa nga nagpadayon pagsil-ip bisan napupos na ang giawit. Nakita ko siyang nagdali pagpamahid sa iyang mga luha dayon mitindog ug mikiros paglakaw paingon sa tinakpang pultahan. Human mangabli iya akong gipadayon.

"Gaw, nganong naghilak kang nag-awit?" sukna nga akong gipasupot sa dihang naglingkod na kami sa lingkoranang kawayan nga nagsimpig sa tamboanan.

"Tungod kay ang maong awit, Gaw, nahitukma sa akong kaagi. Abi nimo, Gaw, wa madugay sa imong pagbiya sa ato naabtan kong gilugos ni Don Facundo ang akong pangasaw-onon. Ako siyang gigukod. Nadam-ag siya sa posteng semento hinungdan sa pagkabun-og sa iyang nawong ug pagkalubo sa iyang mga ngipon. Amo siyang gikiha. Apan, unsa bang pagkaunsaa nga gibasura man sa hukmanan ang sumbong nga among gisang-at! Unya, mibalos siya pagkiha nga ako kuno siyang gikulata. Namatud-an kunohay sa binayran niyang mga saksi nga dinasonan sa mga bun-og ug pagkalubo sa iyang mga ngipon nabanlod gayod ako sa bilanggoan nga way mansa sa kasal-anan.

"Dinhi akong namatud-an, Gaw, nga ang hustisya sa yuta alang lamang sa mga tawong sapian ug halangdon. Bisan unsa kalig-on ug kaugdang sa mga kamatuoran nga itaming sa mga kabos ug timawa nga butangbutangag sala sa mga adunahan ug halangdon dili gayod makakiling sa timbangan sa panghukngay kay ang maong timbangan may bangil mang linikit nga makasanta sa pagkiling. Kini gimatuod sa nahitabo ni Echegaray nga gihunosan sa kinabuhi kay pobreng makaluluoy nga gisundan sa usa ka adunahan ug dakong tawo sa kagamhanan nga nakahimo sa samang sala apan wala gayod dapati bisan na lang kusi ug, hinunoa, gihimutang sa espesyal nga silda nga sinangkapan sa de kotson nga higdaanan, sa refrigerator, television, electric pan ug uban pang sangkap sa hayahay’ng kinabuhi. Lain 'say ato, Gaw ... sus, kadugay sa panahon sa imong pagkawagtang sa ato. Maayo kay nauli ka ning panahon sa Pasko."

"Nauli ko, Gaw, kay akong gipahimuslan ang programang 'Balik-bayan'nga gilusad sa kagamhanan. Sublion ta, Gaw, ang kanhi tang kasadya sa kasaulogan sa Pasko. Aniay dala kong mga pagkaon ug imported nga mga ilimnon. Ania usay gasa ko alang kanimo," ug malipayon kong mitunol kang Agaw Fred sa dakong bag nga nagbutirik sa mahalong mga sulod.

Human mapahimutang sa labing suod kong ig-agaw ang gitunol kong bag migitik kini sa pinangga niyang abyan ug unya miawit: 'Merry Christmas na lang sa akong mga minahal, /Sa akong mga kahigalaan sa malipayong puloy-anan; / Ako nga nag-antos wa magpaabot nga kaluy-an, / I-ampo lang ninyo ako ug ... Merry Christmas na lang.'

Ang maong awit ni agaw Fred gitubag kog 'I'LL BE HOME FOR CHRISTMAS' ug sa pagkatapos gikumbate ang mga pagkaon nga linuto sa dinugo kang RONBETH RESTAURANT nga ila sa palarang managtiayong Ronie ug Beth Catadman. (Kataposan)