Dugay na kining maong hitabo nga nagmugna og pagtulon-an sa mga lumolupyo sa barangay Cambontan, usa sa mga baryo, karon barangay sa dakbayan sa Carcar.
Haduol nang ting-ani niadtong panahona. Maya kaayo ang panagway ni Estong nga nagsud-ong sa iyang duha ka ektaryang kahumayan uban sa asawa niyang si Ester.
"Swerte ta kay maayo og tubo ang kahumayan nga gibuligan usab sa maayong panahon, Ter," matud ni Estong ngadto sa asawa.
"Bitaw Tong. Sunod buwan, magsugod na tag ani sa atong hinaguan."
Milabay ang mga adlaw ug miabot ang higayon nga ting-ani. Gipatawag ni Estong ang mga tawong iyang gikasabot nga motabang sa pagpangani nga iya ra usab tagibarangay. Samtang nagpundok sila haduol sa usa ka kamalig aron magsabot sa angayang buhaton sa dili pa sugdan ang pag-ani, usa ka tigulang lalaki nga nagkawo og sarok ang miabot.
"Undo, mahimo bang makaapil ko sa inyong pagpangani sa humay?" Nagkanayon ang tiguwang nga sa ilang tan-aw wa magpuyo sa ilang baryo kay di nila sinati ang panagway.
"Kinsa man ka, 'Yo? Nakaseguro kong way nakaila nimo kay bag-o ka sa akong panan-aw," sukit ni Estong nga nagdiyong ang mga mata samtang gitotokan usab sa mga mangangani og humay ang tiguwang.
"Anaa ra ako magpuyo sa unahan, Undo. Tugoti tawon kong makaapil sa pagpangani. Iyawat na lang makatilaw ko's inyong humay dinhi."
"Oy, di ko gusto nga moapil sa among pagpangani ang sama kanimong way nakaila sa among dapit," tubag ni Estong ngadto sa tiguwang nga nagduko lang.
"Kun mao, adto na lang ko, Undo," matud sa tiguwang nga mihinay og lakaw paingon sa daplin sa kahumayan.
Nakita niya nga may katangkongan sa unahan nga dili layo sa kahumayan ug didto siya mopadung. Mikuha siya’g tulo ka tangkay. Iya kining giputol-putol ug giitsa ngadto sa kahumayan dayong lakaw pahilayo nga way lingi-lingi.
Sa dihang wa na ang tiguwang, mosugod na unta sa pagpangani ang mga tawong gikasabot ni Estong apan maoy ilang nakita ang labihan kadaghang alimatok nga nanggimok sa mga kahumayan.
Adunay misuway sa pagduol sa kahumayan apan dali kining mibalik sa ilang agi gumikan sa daghang alimatok nga namilit sa ilang mga bitiis.
Wala na gayu’y nakaduol sa kahumayan aron mosuway sa pagpangani sa kahadlok nga mopilit kaniya ang mga alimatok nga dili sayon matangtang ug gituohang mosuyop og dugo.
Milabay ang mga adlaw hangtod nga nangadaut ang mga anihunong kahumayan gumikan sa init ug ulan. Wa na usab makita nila ang mestiryosong tiguwang nga maoy hinungdan sa kalit pagdagsang sa mga alimatok.
Gumikan niadtong hitaboa, nagmatngon na ang mga tawo sa maong dapit ug maayo nang motagad sa mga tawong di nila sinati. (Kataposan)