Ginamit ang Pan-Philippine Highway, usa ka lig-ong road network nga gipalambo sa kasamtangang administrasyon, gitadlas nako ang Silangang Kabisay-an gikan sa Tacloban City ngadto’s Catbalogan, Calbayog City ug Allen sa Catarman sa Habagatang Samar aron sa paglabang ngadto sa Bicol region pinaagi sa pagtabok sa dagat nga nag-uwang sa Samar ug Matnog, Sorsogon. Human sa nasaksihang pag-alburoto sa Mt. Bulusan, didto na sad ko’s Legazpi City sa tiilang bahin sa Mt. Mayon aron magpahulagway dapit sa Cagsaua Ruins ug ingon man pagpahigayon sa pagduaw sa Daraga, Albay nga nahimo na karong Laharlandia. Daghan ta’g angay nga pasalamatan dinhi sa Sugbu kay dili sama ka palas-anon ang atong mga sulirang giatubang dinhi susama sa nakapakalhay sa Daraga. Makapanlimbawot sa balhibo ang nahibiling anino sa maong trahedya – guba nga mga kabalayan, komunidad nga nahimong agianan sa lahar, masakitong mga kabataan nga nasugba ngadto’s mapintas nga elemento sa kinaiyahan, mga nawad-an og kabanay, kabtangan ug panginabuhian; mga tingusbawang nangahunlak ug damgong nangahugno. Apan bisan pa man niini, gipaambit sa mga Bikolano ang mga pulong "dagos tabi!" Sa Bikolanong pinulongan nagakahulogan kini og "maayong pag-abot, dayon kamo, welcome!" Hugot silang naglaom nga pinaagi sa gipanghingusgang kultura sa pagbiyahe ug lokal nga turismo dinhi sa nasud, kita makaabag sa ilang daling pagbangon.
Sa akong paghibalik dinhi sa Sugbu, nabangalan nako ang usa ka e-mail gikan ni DAISY DEGAMO, usa ka music enthusiast. Ang iyang e-mail nag-ulohan og "Mugna-Mugnang Orig". Ani-a akong ipaambit ang iyang kasinatian ug panahom may kalabotan ang Bisaya rock:
"…liko’s tuo padung Jones Avenue, you gotta say it cool…" Mao kini ang lyrics sa kantang "Lakbay-Lakbay" sa Missing Filemon nga akong nadunggan sa jeep nga akong gisakyan sayo sa buntag padung sa trabahoan. Gisundan dayon kini ug "…ang among balay, ang among atop…kay ang atong kinabuhi lingin…" ug ginuntan sa "…oh, estambay! Dili mangita’g away…"
Hilom akong nakatawa ug nabuhian nako ang usa ka timi nga pahiyom nga mikulit sa akong bayhon pagkadungog sa maong mga kanta, samtang nakita usab nako ang konduktor sa jeep nga bibo kaayong nisabay pagkanta.
Dili na gayud ikalimod ang dali nga pagsikat sa lahi nga genre sa musika, lumad gikan sa Sugbu – ang Bisrock. Duha pa lang ka tuig ang paghari niini dinhi sa dakbayan apan nakuha na niini ang interes ug ang kasing-kasing dili lang sa mga Sugbuanon kundili lakip na usab ang ubang mga tawo sa laing dapit.
Ang pagsugod ug ang kalamboan sa Bisrock akong nasaksihan. Nagtungha pa lang ako sa kolehiyo sa dihang unang migimaw ang mga matawag nga pioneering bands sa Bisrock – Aggressive Audio, Missing Filemon, Scrambled Eggs, Jimmycycle, Phylum ug daghan pa. Samtang naa kami sa lawak-saringan naghuwat sa among professor, magkalingaw kami sa akong suod nga higala sa pagkanta-kanta. Magkatawa na lang sa among mga kauban nga nag-iyahay og pangyamiid gikaluhaan sa kahibulong kung unsang matanga sa kanta ang among gikalingawan. Sila igo lang pud sa pagpangutana, "unsa nang kantaha, oy? Mugna-mugna sad mo dah!"
Gitubag sad namo sila sa pag-ingon, "Bisrock ni oy. Di mo maminaw og Smash?" Apan bisan og kami mapasigarbohon ug malipayon sa kanta nga among gikawilihan pag-ayo, sakit gihapon paminawon ang ilang mga pagsaway ug pagbiay-biay nga ang matang sa musika nga among gikalingawan nagpaila lang kuno sa among pagka-Bisayang dako. Nakatuaw ko, "unsa man diay ta, Amerikano ug Amerikana?".
Diha’y mga higayon nga daw sama ako sa bata nga gustong magpalaban sa mga susama nakong mga Bisrockers. Apan kadtong tanan wala nakababag sa pagpadayon nako pagtamod sa Bisrock. Mga CD collections, pagsag-ulo sa kanta, pagsaksi sa mga konsiyerto nga panagsa rang mahitabo ug ang wala’y palta nga pagpaminaw sa Smash FM. Matag higayon nga ako maka-"hearing" sa mga umaabot nga konsiyerto sa among tulunghaan, sa hilom ilakip nako sa akong pangaliya nga aduna’y Bisrock band nga motukar o kaha school band nga mo-"cover" og Bisrock nga mga kanta. Apan daw sa dakong sungog, kanunay usab nga mahimugso ang kapakyasan.
Nilabay ang pipila ka mga buwan ug nakahuna-huna na lang sad ko nga mobalik sa klase sa musika nga ako gyud nga namat-an – ang reggae. Apan bisan pa man sa akong nakab-ot nga desisyon, dili gihapon nako malikayan nga ang akong dunggan daw sandayong nga mosawod sa mga huning gipahaom sa Bisrock nga paningog. Hangtod nga inanay nakong namatngonan nga hinay-hinay nang misulbong ang Bisrock ug ingon man may mga kanta na usab nga Binisaya nga gipahaom sa paningog nga reggae.
Ang akong kasing-kasing misamot pagpitik alang sa Bisrock labi na nga nahimamat nako ang bagang duot sa mga sakop sa Bisrock community nga sama kanako mahiligon usab sa maong matang sa musika. Usab nahibaw-an nako nga ang ubang mga banda nga sa una kantang langyaw ang tirada, karon nag-iyahay na’g mugna og mga kanta sa kaugalingon natong pinulongan. Sa mga kabalayan sa akong mga higala, kabahin na gyud ang mga Bisrock CDs. Sukwahi kaniadto nga wala gyu’y usa nga nagtipig.
Gipangandoy nako sa una nga hinaot ang akong mga kauban sa tulunghaan makasabay sa akong "mugna-mugna" nga kanta. Ug karon natuman na sa kataposan. Labaw pa ang gihatag nga katumanan kay dili lang ang akong mga kauban sa tulunghaan ang nakasabay. Lakip na karon ang akong mga kaubanan sa opisina ug ang uban sa nagkadaiyang lugar, diin naabot ang pagsibaw sa Bisrock. Nadoble ang akong pagmaya sa dihang nasayran nako nga nagkadaghan na usab ang mga reggae bands nga nakahukom nga palamboon ang lumad nga pinulongan pinaagi sa musikang reggae."
• Hi there! Gud am. Ask lang ko ba. Interested man gud ko mo-join nyo. Group or organization. What r d initial requirements 2 qualify 4 membership? – 0921778560* (Note: E-mail nako alang sa mga detalye through pinay_mangatkatay@yahoo.com. Thanks!)
• Hi mam! M bop. I herd abwt a workshop k2 writing gani. Im intrsted 2 join unta coz gus2 sd q mka lern. Cindy of Mandaue gve me ur #. Hpe pwde q join. Thnx. – 0927322095* (Note: Mao gihapon imong buhaton. E-mail nako alang sa mga detalye. Salamat!)
• Hi ni Jhing and Richard of Toledo City. – From Brad
• Greet lang ko sa tanan staff of Gretchen’s FoodHaus in Ibabao, Mandaue. Especially to arnel, victor, j-c, nonoy and specially bisrockers kaayo nga c ronie rhonz! Ug mangutana ko asa man ta pwede makapalit og bisrock songhits?
• Kindly gr8 all d cool & astig smashers-bisrockers specially yungpu, kilats, Claire, mercy, jr and 2 me, myself and I. – From Dashel