Duna'y kilig factor ang 'Halok sa Tarantula'

"Ang kalibutan usa
ka dako nga prisohan,
ug kita mga binilanggo niini."

Dugokan sa "Halok sa Tarantula", usa ka duwa sa entablado nga gimontar sa University of San Carlos Theater Guild niadtong Pebrero 3, ang relasyon tali sa usa ka mahuyang nga ginganlan og Luis Alberto Molina ug usa ka aktibista nga si Valentin, parehong nagtingkagol sa usa ka prisohan dinhi sa Sugbu sa dekada 80. Si Molina nataral sa salaud nga pagpang-abuso sekswal ug si Valentin sa kasong pagluib sa nasod.

Sa pagbukas sa telon sa Onstage Ayala, nisugod usab ang paglambod-lambod sa usa ka komplikadong kutay nga gihabol sa mga magsusulat niini nga silang Jonathan Alberto ug Rudy Aviles nga mihubad sa nobela sa Argentinian nga si Manuel Puig nga nag-ulohan og "Kiss of the Spider Woman" (1976).

Gipunting ang spotlight kang Molina kansang karakter mahiligon sa pelikula. Ang iyang pinakakinaham nga salida sa sine mao ang "Splash" nga gibitoonan ni Tom Hanks isip si Allen Bauer ug ni Daryl Hannah isip usa ka kataw, gigaling sa direksyon ni Ron Howard ug gipasalida niadtong 1984. Sa unang bahin sa maong duwa sa entablado, gilingaw-lingaw ni Molina si Valentin pinaagi sa pagpaambit sa iyang mga nagustohang eksena sa maong lilas. Apan inay masakyan siya niini, mipatigbabaw gihapon ang Marxismong ideyalismo ni Valentin ug matag detalye sa pelikula, mosapaw gyud ang iyang panahom.

"Ang kalibutan usa ka dako nga prisohan, ug kita mga binilanggo niini," pabuhagay ni Valentin sa iyang pagbati mahitungod sa ilang kasamtangang kondisyon nga wala'y kalainan sa matuod nga kalibotan nga padayong nagbilanggo sa tawo sa mas lisod pang pukanon nga karsel - kapitalismo, dinastiya sa politika ug ekonomiya, monopoliya sa pamatigayon ug pamahandi.

Ang iyang nagbansiwag nga kayugot gisugnoran sa iyang nasaksihang kabangis sa kapitalismo nga nakapakagay sa unta patas nga pagtratar sa gobiyerno ngadto sa adunahan ug kabos sa natad sa panerbisyo publiko. Ug ang paglamay sa dinastiya gikan sa natad sa pamolitika, ngadto na sa mga nanagkupot sa renda sa ekonomiya.

Epektibo ang paghabol sa karaan ug bag-ong linggwahe. Mga bug-at nga linya nga gisambogan og mga expression sa bag-ong panahon nakapagitik sa mga nanan-aw sa "Halok sa Tarantula" nga gibidahan nilang Jade Patrick Tomarong (BSECE-4) isip Molina ug kapuli niining si Roberto Rico Ansit (BS Psychology-3) ug ni Junnel Brignas isip Valentin (BS Accountancy-1) ug sa kapuli niining si Jondee Valencia (BS Nursing-3).

"Kung ang tanang lalaki sensitibo sama sa babaye wala na unta'y mapahimuslanon karon," mao kini ang usa sa mga tulukibong mga linya nga gibuhian ni Molina nga gisawo ni Valentin sa pagtubag, "unya kon wala na ming mga lalaki, mag-unsa na man lang ka?" nga klarong lenggwahe sa kalye. Ug kini ang nakapahugyaw sa bagang duot sa tumatan-aw ug nakapaanod sa mga hagawhaw, sagitsit, pakpak, tihoy, siyagit, ug sangga-ak sa mga klaro kaayong nangalingaw mabatan-on man o mapahingkod sa nagsunod pang mga hugna sa "Halok..."

May mga bahin usab nga gigamit nilang Aviles ug Alberto ang expression sa kadalanan sama pananglit sa "pagsure oi" sa tuyo nga makasakay ang mga kabatan-onan.

"The Sugbuano translation makes the play more interesting to its Cebuano audience, as the language is more direct and engaging," mao kini ang paghulagway ni Charity Tecson, ang adviser sa USC Theater Guild. "Saludo gyud ko sa tandem ni Aviles ug Alberto. They did a good job in the translation. Surely this script is still very relevant and will still be significant even up to the next generation of artists," niya pa.

Sa maong pasundayag, naatlan nako nga si Junnel ug Jade ang nagdala sa mga mahinungdanong papel. Sa "Elena", ang nakalabay'ng duwa sa entablado nga gimontar sa USC Theater Guild, dugukan kinutlo sa gitagik nga duwa sa entablado ni anhing Vicente Sotto, ang playwright laureate sa Sugbo, gipunting ang dagitab sa papel ni Junnel isip Pepito. Apan sa "Halok...", ang katakos sa pag-arte ni Jade ang milutaw. Ingon man ang iyang gibuhat nga pagsakripisyo alang sa ngalan sa tanang matang sa gugma - pakigrelasyong romantiko, panaghinigalaay, pagkakomunidad, pagmahal sa pamilya, ug patrimonya. Bisan pa man og sa sinugdanan gisugo lamang siya sa hepe sa karsel nga maniid sa mga lihok ni Valentin ug mohipos og mga impormasyon mahitungod sa kalihokan ni Valentin may kalabotan ang insureksyon, nahimo niya ang pagtabon sa naawahi. Kini taliwala sa hulga sa iyang kinabuhi sa dihang gisugdan na siya pagpasakit pisikal sa hepe ug gwardiya sa prisohan sa dihang nagmakuli na siya paghatag og mga mapuslanong datos.

Sa direksyon ni Loyd Sato, nakakablit ang usa ka "Halok..." sa gatilyo sa gipangitang "kilig factor" sa mga tumatan-aw. Tungod kay kinsa'y magtoo nga sa kaisog, kalantip sa isipan, ka-macho ug katig-a ni Valentin, inanay'ng nahumok daw tipaka sa batong naagian og bul-og ang iyang kasingkasing sa gipakitang kaayo ni Molina.

Sa dihang naimpatso siya sa iyang gikaong lugaw, si Molina ang miatiman kaniya. Sa mga adlaw nga malangan ang iyang rasyon, si Molina makigbahin sa iyang makaon ngadto kaniya. Si Molina nasuod niya ug nasultihan sa iyang mga pagmahay sa padagan sa pangagamhanan, sa iyang mga damgo nga makatampo sa reporma ug makapausab sa usa ka bulok nga sistema sa usa ka nasod. Si Molina ang iyang nahimong "shock absorber". Ug si Molina ang "iyang kataw" nga nibuhat og usa ka dakong sakripisyo. Bisan pa man sa gihatag kang Molina nga kahigayonan nga maparolado, didto sa gawasnong kalibotan si Molina ang kutay tali kang Valentin ug sa iyang kawsa ngadto sa iyang mga kaubanan sa progresibong kalihokan.

Ug napamatud-an nila ang kalalom ug kalalim sa ilang napanday nga relasyon pinaagi sa usa ka halok nga gibuhian ni Valentin ngadto sa mga uhaw sa pagsabot nga mga ngabil ni Molina. Nagatimaan kini nga si Molina daw sama sa usa ka tarantula kansang lawa-lawa daghang mga nasangit nga kinabuhi nga iyang natandog. Ug ang iyang halok nag-ambit sa masipang halok sa pagdawat nga walay kondisyon.

"We do not mean to promote a certain conduct in this play. Ang amo ani nga we are merely presenting a reality nga maghagit unya sa tanang nanan-aw ani nga mostly mga batan-on to think more deeply and seriously," apas-sumpay ni Tecson.

"We all have a bit of Valentin and a dose of Molina in our veins and that is what makes this play effective, endearing and challenging," pamahayag ni direktor Loyd Sato.

"Halok sa Tarantula is just like everybody's else's story. Parte kini sa gugma, sa pagka-biktima ug pamiktima, sa pantasya. I proposed this play kay akong nalantawan nga bisa'g this will not give the audience what they want, but will surprise them of things that are there pero we never choose to discuss," puno ni Sato.

"Ang atong kinabuhi usa ka prisohan. Live with it. Make a story out of it. Kay bisan unsaon pa nato, no matter how small or desperate our lives seem to be, naa gyu'y tawo nga suginlan kita og mga butang nga makaagni natong padayong manikay-sikay. Ug kanang mga puthaw nga halwa nga naggawong kanato, sa inanay maamgohan nato nga mao kana ang gugma. After all, it is what we need," panapos ni Sato.

Alang sa gipanghingusgang pagduso sa arte sa natad sa pang-entablado/teatro, makabungog nga pakpak ihatag nato sa paningkamot sa USC-Theater Guild gikan sa main cast sa "Halok..." nga naghatag og kinabuhi sa dili na maukang nga relasyon sa mga karakter, ngadto na sa original music scorers nga silang Paolo dela Victoria ug Clifford Remolador, sa lightmen, sa Artists' Circle nga maoy naghatag og dungag nga bulok pinaagi sa set, props ug costume design; sa marketing, finance, publicity, ug house committees, production managers, ug sa tanang mga niabag nga mga organisasyon ug ahensya sa kagamhanan.