Koros

Nagpanagana karong buntaga si Aretha sa pagsulod sa pultahan sa dakong bilding nga alang-alang simbahan, alang-alang bodega. Nia nag-opisina ang iyang uyoan nga si Atty. Balsipon. Maulaw unta siyang moduol sa iyang uyoan. Lalaki man siya. Unya problema man ni sa babaye iyang isumbong.

Apan problema hinoon nga legal. Kay kun dunay ikatambag iyang tiyo mahitungod ining iyang kahimtang, magpakitabang gyud si Aretha. Ug kun may kaso mahimong mapasaka, mohangyo gyud siyang magpalaban. Nagbarog una siya kilid sa dakong pultahan nga abli na daan. Nagkugos sa iyang anak. Nakita niya ang mga steel cabinet sa dakong wanang sulod sa opisina. Katunga lang sa daw bodega nga istraktura ang giukopahan sa bupete.

Unya nadungog niya ang mga musikang Binisaya. Sabado ron. Ug nakaamgo si Aretha nga eskedyul diay ron sa kantakanta sa iyang uyoan nga hilig kaayo’g sing-along. Iya ra sang kapikas nga si Clara ang iyang ka-dyam. Nisugod ang tingog sa lalaki. Awit nga “Sama Sa Usa Ka Damgo” iyang nadungog. Unya tingog sa babaye “Langit Ug Yuta” iyang nadungog. Nalingaw lang una siya’g paminaw sa mga awit. Unya nahinumdum siya’s iyang kaagi.

Kinamaguwangan si Aretha sa tulo ka anak. Suplada ug suberbiya siya nga pagkaanak. Kusog siyang motubag sa ginikanan. Di mopatoo anang tambag paras kaayohan sa anak. Sama anang sobrang pagpakigbarkada. Ug suroy bisa’g asa nga babayeng buhat. Lawom nang gabii iuli sa balay. Kun dili sayong buntag o kaadlawon na. Niresulta gyud.

Gipamabdosan siya’s iyang uyab nga kaklase niya sa hayskul. Pagkamabdos na, nisaad lang iyang uyab nga pakaslan siya inig pauli niya gikan sa abroad. Kay magtigum pa kuno og kuwarta si Derek nga usa ka seaman. Apan dangtag duha ka tuig, lain ang gipakaslan ni Derek. Nanganak na siya sa ilang liwat ni Derek. Lalaki ilang anak. Duha ka tuig na si Eric. Himsog ug ambongan nga bata. Liwat sa amahan.

Wa lang niya panumbalinga ang gisulti sa iyang uyoang abogado sa unang higayon nga nasayud nga mabdos siya wa pa naminyo.

“Sa istorya pa, daghang namabdos sa saad. Kun makuha na gani ang gusto sa lalaki, di na gyud na mangasawa. Pasensiya ka. Kay ang lalaki magsigi lang nag ugbok sa iyang bandera bisan asa. Usa ka’s naugbokan kay nagpa-ugbok ka man” sa uyoan. Namid-ok lang ug niduko si Aretha pagkadungog niya’s mahay sa iyang uyoan.

“Gaba na tingali ni nako. Tungod sa akong kamasupilon nga pagka-anak!” tuaw niya sa hilom.

Nagpamahid sa iyang luha nga nagbarog lang gihapon sa gawas sa pultahan sa bupete nga mora’g bodega. Nagtutok lang si Eric sa inahan. Way kalibutan sa suliran sa inahan. Naglanog lang gihapon ang mga awit nga Binisaya. “Usahay”, “Matud Nila”, “Matud Mo”, “Camela”, “Lusay” ug unya may awit nga wa niya nasayri ang ulohan. Babaye ang nag-awit.

“Ang mga halok aroy! Ang mga gakos agoy! Lami kini Inday. Apan paghinay-hinay!” Nakapahiyom si Aretha. Nindot og tingog iyang tiya Clara.

Nakahukom siyang mohinayhinay og sulod samtang maminaw sa mga awit. Kay niining daw bodega nga bilding, nia ang lawak opisina ug katulganan sa bana’g-asawa. Nangaminyo na ilang duha ka anak. Nanaglain na’g puyo. Daw bag-ong kasal ang managtiayon. Sa ilang bupete, sekretarya sa abogado ang  iyang kapikas.

Nilingkod siya’g hilom sa sulod. Hulaton lang niyang mahuman sa ilang pag-awit ang bana’g asawa. Kay malingaw man sab siyang maminaw.

Ug nibalik ang koros sa kasamtangang giawit.

“Ang mga halok aroy! Ang mga gakos agoy! Lami kini Inday. Apan paghinay-hinay!” Sulagma ang maong awit sa iyang kahimtang.

Ug nakaamgo si Aretha nga siya ang natumngan sa maong awit. Busa, kun may sunod pang higayon, maghinayhinay na gyud siya. (Katapusan)