UsaKalunasakawanangan

Bisitaha ang www.pinaymangatkatay.blogspot.com
ug www.picturetrail.com/pinay_mangatkatay

'Suhot' ni Leonilo Estomago Estimo

Dugay na akong mitalikod
Sa mga napusgay mong mga balod
Ug ang mga lusay sa imong mga lim-aw
Dili na mapugnit ning panumduman
Ang ilang pagtul-id human mangalipay.
Gani, ang mga gapnod nga gipanag-ugkat
Sa lantong sa akong paghanduraw
Nanglutaw pag-usab paingon sa anaw
Nga misuyop ug mga panganod

Sa makadaghang higayon gitawgan ko ang usa ka pamuhatan sa Southwestern University sa pamasin nga matag balhin-balhin sa operator sa telepono kanako ug sa clerk nga makatubag, makahinabi ko ra gayud ang usa sa mga magsusulat ug magbabalak nga akong giidolo sulod na sa hataas nga panahon, sukad pa sa dihang ana-a pa ako sa unang mga ang-ang sa akong pagtuon sa elementarya. Matag hulad sa Bisaya Magazine, magbuntaog ang byline: Leonilo Estomago Estimo kansang mga tinagsip sa imahinasyon, gitagik nga mga sugilagming, ug gipanday nga mga balak kinaham kong basahon diha sa mga panid sa maong basahon.

Leonilo Estimo

Pinaagi sa usa ka lumpinid nga iyang gilusad ning bag-o pa lang, akong nahibaloan nga si Sir Nilo natawo gikan sa kabus nga mga ginikanan. Siya anak ni Gerardo Estimo ug Mercedes Estomago nga taga Simala, Sibonga, Cebu. Natawo niadtong Enero 17, 1948, si Sir Nilo ambungan ug matigsong nga pagkalalaki. Nagdako sa kakabos, sukad sa gamay pa gilangkob niya ang kakugi, ug batan-ong nagbaton sa daghang talento, kun hilig. Ang ilang katagibalangay sa Simala nagtan-aw kaniya nga artista sa brotsa, pangulit, pamanday, ug hangtod sa pangadorno. Pagkahuman niya sa Simala Elementary School nitapon siya sa Sibonga Provincial High School ug nakahuman niadtong 1965. Buot nga mag-enhinyero, mipadayon si Sir Nilo pagtuon sa Universityo of San Carlos. Apan napugos siya paghunong gumikan sa kawad-on. Mibalik siya sa pagtuon didto na sa Southwestern University. Nagtrabaho siya maadlaw ug nagtungha sa gabi-i. Himay-ongan nga may pagkahilig sa panulat, gikuha siyang staff sa The Quill (Ang Dagang) o organo sa SWU. Bisan pag ang iyang pagtuon "gitubig-tubig" sa daghang trabaho naka ilok gayod siya sa titulong Liberal Arts.

Mga sinudsuran

Sa dihang sa SWU pa siya, nahigala niya si Zosimo Cabungcal, ang magbabalak nga Carcaranon ug The Quill staff artist. Ang pagsulong ni Sir Nilo sa Bisaya Magazine niadtong 1967 pinaagi sa pamalak, gitandi kang "Don Quixote" ni Miguel Cervantes de Saavedra nga nakigbuntog sa "galingan sa hangin". Apan si Sir Nilo wala patuo. Iyang gipamasin ang panganay balak niyang natagik, ang "Kalimot" ug "Nataghap Ba Lang?". Gidoblahan niya sa "Dulom". Migula gihapon. Natagik niya ang "Kadaugan" ug migula usab. Ug nahimugso ang "Pugon" sa 1992 ug "Paril" sa 1994 nga puros nakakuha sa unang ganti sa bangga sa sugilanon, samtang ang "Bato sa Hunasan", "Himbis" ug "Hunat" nakakuha usab ug mga ganti niadtong 1994 sa natad sa paghan-ay ug balak.

Haligi sa literaturang Sugbuano

Ug sulod gayud sa moduha ka semana nakong pakigsabot nga mahatagan ug panahong makahinabi si Sir Nilo, bisan pa man tuod ug pakyas ang maong mga paningkamot gumikan sa kumpirmasyon nga mohatag lang si Sir ug usa ka oras nga pakighinabi tungod sa iyaha usab nga lain pang nagtipun-og nga mga buluhaton, napalgan ko ang akong kaugalingon nga naghinuktok kon nganong kaidlas sa higayon.

Buot ko untang kahatagan ug usa ka matang sa pasiunang pagyukbo pinaagi'g artikulo ang nagdanga-danga nga paglusad sa usa ka lumpinid nga may ulohang "Suhot" niadtong panahona. Ang pagpanudsud ni Sir Nilo misangko sa maong paglusad sa dihang milantong ang dagat sa iyang madagayaong imahinasyon.

Salamat na lamang nga sa dihang kami sa akong mga kauban kanhi-ay sa kursong Journalism nagkatapok ug nakita ko ang usa kanila nga nagbitbit sa maong lumpinid nga may ulohang "Suhot". Kini naghan-ay sa mga sugilagming, balak ug dula ni Sir Nilo nga miani na ug mga ganti sa mga bangga sa panulat gikan sa Bathalad, Inc. ngadto na sa Ludabi, Inc.

Matud pa ni Rouel Longinos, ang director sa Center for Information and Publication sa Southwestern University, "Suhot is filled with wit and nostalgia Suhot according to Estimo has no appropriate English equivalent because it is a primitive Cebuano term for "catch". The word is used in fishing, which uses a triangular net with two bamboo poles attached to both sides of the net called "sudsod". Sinudsoran is a collective term for fish, crabs, shrimps, and others, caught by the use of sudsod. In the book, sinudsoran is a metaphor, which refers to its contents - short stories, poems, comics and plays."

Alang kanako si Sir Nilo usab usa ka "suhot" kanatong mahigugmaon sa literaturang Cebuano. Pinaagi sa iyang inspirasyon, padayong mapalambo ang sinultihan ug panitik nga Sugbuano ning kontemporaryong panahon.

(Email [email protected]. Text 0921-5323616.)