Ang Pahimangno sa Inahan

CEBU, Philippines - Sayo sa buntag gitawag ni Iska ang iyang nuybe anyos nga anak nga babaye nga si Apyat nga nagduwa-duwa kay walay klase.

“Apyat, anak, dali tabangi ko ug lubok aning saging kay atong ilawog sa baboy,”matod pa ni Iska samtang nag hapyod hapyod sa iyang walo ka buwan nga tiyan.

“O sige ma,” ni Apyat nga nagkalingaw ug duwa ug holen kauban sa iyang mga ig – agaw. Apan human sa pipila ka gutlo nahibulong si Iska nga wa gyuy Apyat nga nitunga. Busa iyang gibalik sa kamunggayan ug gitawag ug balik.

“Apyat! Unsa man pagdali na diha kay nag dag-um na raba ang langit. Adunay bagyo ra bang muabot. Maayo nang makatigum ta ug ilawg sa baboy. Dali na!” matod sa iyang inahan  nga nagpunay ug hikap sa tiyan kay medyo musakit kini kung musyagit siya.

Si Apyat nga nakasabot sa gibati sa iyang inahan, mihakop kini sa holen ug nagdagan nga miduol sa inahan.

“O sige, sa sunod napud ta magduwa ha. Ako sa to tabangan si mama,” matod pa ni Apyat sa iyang mga ig-agaw.

Ug tuod man, gitabangan ni Apyat ang iyang inahan sa paglubok sa bani sa saging. Samtang nag id-id si Iska sa saging arun malubok kini ni Apyat, adunay gamay nga pahimangno ang iyang inahan.

“Anak, mga simana gikan karon, aduna ka na unya’y manghod. Dawaton nimo siya sa kinatibuk-an sa imong kasingkasing. Kinahanglan nga manggiluy-on ka ug mangihatagon. Dili ka mubati ug kasina ug pangga-on nimo siya. Tabangan ko nimo ug atiman niya. Ug kay maglisud paman ko ug trabaho sa mga buhaton sa balay, muhangyo ko nga imu pud ko tabangan. Ok ba anak?” matod ni Iska.

“O, ma. Tabangan tika,” tubag ni Apyat sa iyang mama.

“Hala, nag uwan na! Tiwasa sa na anak kay akong kuhaon ang niladlad nga mga sinina didto sa kasagbutan. Nalimot man ko uy nga tua diay ko’y hipusonon,” ni Iska pa nga nagdali-dali ug lakaw palayo sa nahimutangan ni Apyat.

Si Apyat nga nabyaan kadiyot nakahunahuna ug gawas  arun paglantaw sa nagdag-um nga langit. Ug tungod kay nihinay na ang bunok sa ulan, nagkalingaw siya ug sawd sawd sa tsligsik sa iyang kamot nga nangatagak gikan sa atop. Sa taud-taud nga pagduwa-duwa sa ulan, iyang nalantawan ang baboy nga butakal nga binuhi sa iyang inahan. Tan-aw niya nagkinahanglan kini ug tabang.

“Hala, kaluoy sa among butakal uy nauwanan man,” ni Apyat nga nagdag-um sad ang panagway nga nagsud-ong sa butakal nga baboy.

“Asa naman to’s mama. Nipasilong tingali to kay wala paman mubalik,” matod pa niya sa iyang kaugalingon samtang nangita sa gibutangan sa payong.

“Dik..dik..ay’g kabalaka..dik..dik..Di ara ko..payongan tika.Kaluoy nimu.Masakit nya ka..dik..dik..,” sunod-sunod nga sulti niya sa baboyng butakal.

Samtang gisunod-sunod niya ang butakal para mapayongan, wala makabantay si Apyat nga hinay hinay diay nga nibalikos ang pisi sa baboy didto sa iyang tiil.

“Tabang, Maaaaa! Ang baboy….,” ni Apyat nga nahaligid sa lapok ug nagpunay ug hilak ug syagit.

“Tabang!!!!!!!!!!!!!...,” sunud-sunod ang pagsyagit ni Apyat hangtod nga naabtan siya sa iyang inahan nga nabalikos na ang pisi sa iyang lawas.

“Hala! Anak, naunsa man ka oy? Gi-unsa man diay nimo ang baboy?” sunod-sunod nga pangutana sa iyang inahan samtang nagdalidali  ug paduol  sa butakal arun pagtangtang sa pisi nga nibalikos sa lawas ni Apyat. Nisamot katarantar ang baboyng butakal mao’ng  nidagan dagan, ug nituyok-tuyok kini hangtod nga ang yang inahan nalamba tungod kay mao nama’y nabalikosan.

“Ahhhhhhhhhhh…Tabaaaang,” sa iyang inahan pa nga nagpunay ug langkat sa pisi nga nibalikos kaniya ug nihapyod-hapyod pud sa iyang tiyan.

“Hala! Ma…mangayo ko ug tabang ma.Huwata ko ma!” mikaratol ug dagan si Apyat nga nagsyagit. Ang iyang hitsura daw milabaw pa sa nagdag-om nga langit. Daw mas kusog pa sa bunok sa uwan ang mga luha nga nagiyahay ug pangambak sa iyang mga mata. Makabungol ang kakulba sa iyang kasing-kasing nga milupig sa kakusog sa dugdog ug kilat.

Ug nalandig sa tambalanan ang iyang inahan human kini natabangan sa ilang mga silingan.

“Ginoo, palihug tabangi ang akong mama nga dili unta siya maglisud ug panganak. Pasaylo-a ko Diyos ko.Naluoy man gud ko sa baboy mao ako gipayongan. Wa ko magtuo nga maingon niadto ang mahitabo!” si Apyat pa nga nagbakho atubangan sa altar sa chapel sa ospital.

“Buhi ug batang lalaki ang imong manghud!” matod pa sa tiyo ni Apyat nga maoy naghatod ni Iska sa ospital.

“Salamat tiyo. Salamat kaayo.” Mao ray nalitok niya dayong dagan kay nagluhag na pagtan-aw sa iyang inahan ug manghud.

Nagdali siya ug saka padung sa lawak sa iyang inahan. Diha sa agianan, may nabasahan siya nga “nursery room” diin didto nahimutang ang mga bata nga bag-ong gianak. Natintal siya pagtan-aw sa may bildo kay dunay mga taw nga nagtapok ug naglantaw pud sa batang bag-ong anak. Nahasiga ang iyang mata sa dihang nabasahan niya ang apilido niini. Sunod niya nga nabatyagan nga morag gikumot ang iyang kasingkasing sa iyang nakita.

“Si dodong…kaluoy ni dodong…nagisi ang iyang ngabil ug dunggan. Aduna say depekto ang iyang kamot ug tiil. Ug sa wa niya mapugni nga pagbati, nihinay-hinay ug dagayday ang mga luha sa iyang mga mata samtang nag sud-ong sa hitsura sa iyang manghud.

Kalit nga misantop sa iyang alimpatakan ang giingon sa iyang inahan niadtong mabdos pa kini.

“Sakto si mama. Sakto siya. Angay ko gyud nga pangganon ug mahalon kining bataa. Dili ko mobati ug kasina ug magmagiluy-on ako kaniya,” matod niya sa iyang kaugalingon.

“Salamat Ginoo sa imong kaayo kay gibuhi nimo siya.Salamat sa imong regalo.” Iyang gipahiran ang mga luha nga nangatagak sa iyang mga mata dayong alsa sa iyang tiil padulong sa lawak sa iyang inahan.#-

(KATAPOSAN)