EDITORYAL - Dili patas

Kada adlaw mogasto ang tawo para sa inadlaw-adlaw nga panginahalan, gikan sa pagkaon, sapot, pinuy-anan, pamelete ug uban pa. Aron mabuhat kini, magkinahanglan og kwarta.

Apan ang kagawasan nga mabuhat kini magdepende sa estado sa usa ka pamilya o sa usa indibidwal. Depende sa ilang pinansiyal nga kapasidad.

Matag dunay kalihokan o kausaban sa mga presyo sa palaliton ang una gyung makabatyag sa epekto niini mao kadtong mga kasarangan ug kabus ang panudlanan, kay sa mga adunahan duna silay taas nga pisi nga ikatugot aron mapaigo ilang budget nga dili kinahanglang isakripisyo ang uban nilang panginahanglan.

Apan subo lang nga dili tanang kalihokan sa mga presyo sa mga palaliton, batakan man o luho dili tanan mabantayan sa gobiyerno.

Laing nakapait ani, bisan ang mismo ang mga mag-uuma, mga namuhi og mga hayopan ug mga mananagat nga maoy nangita ug nagtabang para sa seguridad sa pagkaon sa nasud, maoy makaluluoy tungod kay dili sila maoy nakabenepisyo sa ilang kahago. Kini tungod sa mga middleman o mga komprador nga grabe kaubos mopresyo sa mga produkto sa mga mag-uuma, namuhi og hayopan ug sa mga mananagat.

Ang farm price o presyo pagpalit sa ila barato kaayo, apan ini’g abot sa merkado, makapila kapilo ang pagsaka sa presyo.

Aning bahina murag walay kontrol ang gobiyerno, lisod ma-regulate tungod sa pag-usab usab sa presyo sa petrolyo ug uban pa. Matud pa dako ilang gastos sa pagbiyahe sa mga produkto ngadto sa kamerkadohan.

Ang resulta, momahal ang presyo sa mga utanon, prutas, mga karne o isda.  Ang mga konsumidor maoy nahan-ukan sa kamahal niini.  Kadtong mga daginuton ang pinansiyal nga kapasidad maoy makaluluoy.      

Maayo unta og malili ni sa mga hingtungdang mga ahensiya sa gobiyerno kun makatarunganon pa ba kini dili lang para sa mga konsumidor kondili para sab sa mga maguuma, mananagat ug namuhi og mga hayop para sa kaayohan sa tanan.