Kinsay dunay katungod sa baybayon?

Dear Atty. Divine,

Duna mi na inherit nga property gikan sa among mga ginikanan ug titulado kini. Wa pa kini ma-transfer sa among pangan apan naa na mi  Extrajudicial Settlement nga gipirmahan . Ang atubangan sa among yuta pagatpatan ug baybayon. Ang  gobiyerno nagtukod na og Brgy. hall,  primary school,  ug basketball court sa maong dapit. Ang mga opisyal sa barangay miingon nga gobiyerno ang tag-iya sa maong baybayon ug pagatpatan, so, sila daw ang dunay katungod  nga mogamit sa luna.  Nagtukod sad sila og cottage sa baybayon ug ilang gikolektahan og bayad. Ang  kaliwat sa kapitan anaa na sad magpuyo sa pagatpatan nga nasulod unta sa among preferential right. Ang akong pangutana kun  makapa eject ba mi sa mga edipisyo nga gitukod sa maong lugar isip kami ang  tupad nga luna ug mao unta ang mas dunay katungod niini ? Daghang salamat . —Ruperto

Dear Ruperto,

Basi sa atong balaod, ang baybayon way makapanag-iya niana. Kini bisan pa kun ikaw ang tag-iya sa yuta sa atubangan sa maong baybayon wa kana magpasabot nga ikaw na ang dunay katungod sa baybayon mismo.  Kini maoy hinungdan nga ang DENR mihingusog karon sa pagpatuman sa balaod nga diin ilang gipangguba ang kural sa mga beach resorts nga milapas na sa baybayon.  Kun ang luna gigamit for public purpose sa gobiyerno sama sa eskwelahan, barangay hall, basketball court ug uban pa, wa kay katungod nga mopaguba niini kay di man ikaw ang tag-iya sa luna, iya man kana sa gobiyerno. Apan kun private person na ang migamit sama anang relative sa kapitan pwede na nimo nga ireklamo sa DENR kay ang baybayon di man kana pwede nga tukuran og pinuy-anan. Mas maayo nga imong ireklamo sa DENR ang maong problema aron mahatagan ka og katin-awan ug masusi sab nila ang imong reklamo. Thanks and God bless.

Alang sa inyong pangutana, palihug lang sa pag email sa [email protected] ug akong tubagon ang inyong pangutana pinaagi sa akong column matag Miyerkules, Sabado ug Domingo.