Sa dayong aprobar sa mga kongresista ug mga senador, ug pagpirma ni Presidente Rodrigo Duterte sa Tax Reform for Acceleration and Inclusion (TRAIN) Law niadtong Disyembre, nipasalig ang Department of Trade and Industry (DTI) nga gamay ra kaayo ang epekto sa ipahamtang nga Excise taxes sa presyo sa inadlaw’ng palaliton.
Karong nagsugod na og tiyabaw ang mga konsumidor tungod sa pagsulbong sa presyo sa pagkaon ug ubang inadlaw nga panginahanglan sa ikatulong buwan sa pagpatuman sa TRAIN, subling nipasalig ang DTI nga gamay ra, kon duna may umento sa mga presyo.
* * *
Kon imong paminawon ang nagkasungi nga pangangkon sa mga ginang sa panimalay nga maoy kasagarang mangompra sa inadlaw’ng mga panginahanglan ug sa kadagkoan sa DTI, makumbinser ka nga managlahi ang kalibutan nga ilang gipuy-an.
Nagbuot-buot ba lang ang mga konsumidor sa pagpangangkon nga mas gamay na lang ang mapalit sa ilang inadlaw nga kinitaan human sa TRAIN?, O may sukaranan ang kabalaka nga ang taga DTI nagsige lang og pasinaw sa mga lingkoranan sulod sa luho nilang mga buhatan ug mao na lang ang wa mahibawo sa paglayat sa mga presyo?
* * *
May mga timaan hinuon nga dili hingpit nga matinud-anon ang kadagkoan sa DTI. Suwayan nato og subay ang presyo sa sardinas:
Human nipasidaan ang mga pabrika sa sardinas nga mosaka ang presyo kay 60% sa produksiyon nigamit og krudo, niinsister ang DTI nga 6 sentabos ra ang umento tungod sa TRAIN, ug nga bisan ipuno pa ang pagmahal sa lata, ang umento dili molapas sa 20 sentabos; apan
Human nabisto nga P2 na ang umento matag lata sa sardinas, niingon ang DTI nga P1 ang makiangayong usbaw.
* * *
Makasalig pa ba ta sa mga numero sa DTI ug ubang buhatan sa gobiyerno? Kon isakripisyo na ang kaligdong sa ilang mga numero aron lang pagpahaum sa propaganda sa gobiyerno nga makaayo ang bag-ong mga buhis nga gipahamtang, kinsa na man lang ang atong tuohan?
Inay pagtabon sa pait nga sangpotanan sa TRAIN nga inanay na nga nabatyagan sa mga konsumidor, mas maayong tumanon sa gobiyerno ang ilang gipasalig nga pagpanalipod sa labing maigo sa mas dagkong mga buhis ug paggukod sa mga negosyanteng magpahimus pagpaburot pa sa ilang ginansiya.
* * *
(leo_lastimosa@abs-cbn.com)