Gibasura na sa Korte Suprema karong tuiga ang Aguinaldo Doctrine nga nagbuot nga mapapas ang mga silot nga administratiba batok sa pinili nga opisyal sa gobiyerno kun masublian siya sa samang katungdanan. Gihulagway ni Chief Justice Lourdes Sereno ang doktrina nga dakong sagpa sa konstitusyon ug sa umaabot nga mga henerasyon.
Dakong trahedya sa sistema sa hustisya nga ang lagda nga napamatud-ang way klarong sukaranan maoy gabayan sa labaw’ng hukmanan sa pagbasura sa mga kasong administratiba batok sa daghang opisyal. Nga bisan napamatud-ang kawatan wa matandog kay nakadaog pag-usab sa piniliay. Ug padayong gipahimuslan sa mga politiko kay karon pa matandog ang ilang kaso nga pila ka tuig gyung gilawalawaan sa Ombudsman.
* * *
Nabantog ang Aguinaldo Doctrine dihang gibasura sa Korte Suprema ang kasong administratiba batok ni kanhi Cagayan Governor Rodolfo Aguinaldo, nga niapil sa kudeta batok ni anhing Presidente Cory Aquino niadtong 1989, kay napili siya pag-usab sa piniliay sa 1992.
Apan mas tukma untang tawgon ang lagda nga Pascual Doctrine. Kay unang nakapahimus si Mayor Arturo Pascual sa Nueva Ecija, kinsa naabsuwelto sa 1959, kay napili pagbalik sa samang katungdanan samtang nag-ung-ong ang kasong administratiba nga gipasaka sa Provincial Board batok niya. Gisubay hinuon sa mga eksperto nga ang orihinal nga sukaranan mao ang Condonation Doctrine sa Estados Unidos niadto pang 1887.
* * *
Gipasikad ang doktrina sa pagtuo nga ang mga botante nakaila sa mga nagpapili nila, nasuhito sa ilang katakos ug kaligdong, ug busa kun padag-on gihapon bisan sa nag-ung-ong nga mga kaso, angay’ng papason nang bisan unsang administrative liability kay di mahimong balihon sa korte ang kabubut-on sa katawhan.
Lahi ang tan-aw sa mga supak sa doktrina. Matud nila giabusohan ni sa mga politiko nga mahimong nigamit sa daghan nilang kinawat pagpamalit sa mga botante aron pagseguro sa ilang reelection kay segurong mosangpot sa pagka-absuwelto sa mga kaso. Bisan si Ombudsman Conchita Carpio-Morales niisip niini nga dakong babag sa kampanya batok sa pangurakot.
* * *
Sa labing menos duha ka eskandalo sa Sugbo--ang gipasangil nga anomalusong pagpalit sa Balili Property sa Naga City ug pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC) sa Mandaue City--nahimong sangga ang doktrina sa gituohang mga utok sa mga transaksiyon.
Nga angay’ng panaminan sa tinudlo nga mga opisyal ug mga kawani sa mga buhatan sa gobiyerno: Igo lang ka nga nagtuman sa mga sugo sa imong mga labaw nga maoy nagmaniobra sa mga transaksiyon, tingali tungod sa kaikog o kahadlok o kahakog gyud aron makabahin sa tambok nga komisyon; apan kun mabulilyaso na, dako ang kahigayonan nga ikaw na lay mahibilin nga magkupot sa basiyong buyot, saligi ang mat-ang mga politiko nga, bisan wa nang Aguinaldo Doctrine, abunda gihapon og lusot.leo_lastimosa@abs-cbn.com